Λίγα λόγια για την αίσθηση της γεύσης…
Το μικροσκοπικό όργανο, μέσω του οποίου αντιλαμβανόμαστε την αίσθηση της γεύσης, είναι ο γευστικός κάλυκας.
Γευστικοί κάλυκες εντοπίζονται κατά κύριο λόγω στη γλώσσα, η οποία στον άνθρωπο διαθέτει κατά μέσο όρο μεταξύ των 2.000 και 8.000 γευστικών καλύκων. Γευστικοί κάλυκες όμως εντοπίζονται και στη μαλακή υπερώα (ουρανίσκος), στο ανώτερο τμήμα του οισοφάγου, στο εσωτερικό των παρειών (μάγουλα) και στην επιγλωττίδα.
Έκαστος γευστικός κάλυκας «εξειδικεύεται» στην αντίληψη μίας εκ τω πέντε γεύσεων:
• Γλυκό
• Πικρό
• Αλμυρό
• Ξινό
• Umami (πρόκειται για έναν νεολογισμό προερχόμενο από την ιαπωνική γλώσσα, ο οποίος μεταφράζεται κατά προσέγγιση ως: «νόστιμη ή απολαυστική γεύση»)
Αντίθετα με μια διαδεδομένη άποψη, οι γευστικοί κάλυκες δεν κατανέμονται πάνω στη γλώσσα ανάλογα με την «εξειδίκευσή» τους, με συνέπεια η γλώσσα να έχει συγκεκριμένες περιοχές, όπου γίνεται καλύτερα αισθητή μία γεύση, αλλά η κατανομή τους είναι περίπου ομοιόμορφη σε όλη την έκταση της γλώσσας.
Οι γευστικοί κάλυκες εντοπίζονται κάτω από το «δέρμα» (επιθήλιο), που καλύπτει τη γλώσσα.
Όταν οι τροφές εισέλθουν στη στοματική κοιλότητα, διαλύονται με τη σίελο (σάλιο) και έρχονται σε επαφή με τους γευστικούς κάλυκες μέσω μικρών οπών (τρυπών), που εντοπίζονται στο γλωσσικό επιθήλιο και ονομάζονται γευστικοί πόροι. Τότε γεννώνται τα γευστικά ερεθίσματα, τα οποία μέσω νεύρων διαβιβάζονται στον εγκέφαλο.
Πότε το έμβρυο αρχίζει να γεύεται;
Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων μηνών της ζωής του εμβρύου, νευρικά κύτταρα από την περιοχή του εμβρύου, που θα εξελιχθεί στον εγκέφαλό του, αρχίζουν να διακλαδίζονται προς τις διάφορες περιοχές του σώματός του συμπεριλαμβανομένου και του στόματός του.
Συγχρόνως αρχίζουν να δημιουργούνται και οι πρώτοι γευστικοί κάλυκες.
Κατά προσέγγισιν στην 8η εβδομάδα της κύησης, οι γευστικοί κάλυκες, θα έχουν συνδεθεί με τα νεύρα του εγκεφάλου. Όμως ακόμα το έμβρυο δεν δύναται να «γευθεί», διότι οι γευστικοί πόροι δεν έχουν δημιουργηθεί στο στάδιο αυτό.
Η διάνοιξη των γευστικών πόρων λαμβάνει χώρα γύρω στη 16η εβδομάδα της κύησης, οπότε και το μωράκι σας, αρχίζει να γεύεται το αμνιακό υγρό!
Το μωράκι καταπίνει αμνιακό υγρό σε διαρκώς αυξανόμενες ποσότητες κατά τη διάρκεια του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου της κύησης. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιες μετρήσεις στα ύστερα στάδια της κύησης το μωρό μπορεί να καταπίνει μέχρι 1 λίτρο αμνιακού υγρού την ημέρα!
Μπορεί όμως το μωρό μέσα στη μήτρα να ξεχωρίσει τις διάφορες γεύσεις;
Σε αυτό το ερώτημα αποφάσισαν να απαντήσουν οι συντάκτες μελέτης του 2022. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν τον υπερηχογράφο και χορήγησαν στην έγκυο συγκεκριμένα φαγητά.
Στη βρετανική αυτή μελέτη συμμετείχαν 100 έγκυες με ηλικία κύησης μεταξύ των 32 και των 36 εβδομάδων. Στις γυναίκες αυτές χορηγήθηκαν καψίδια, που περιείχαν 400mg σκόνη είτε από καρότο, είτε από λαχανίδα (kale), η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 50gr λαχανικού. Η λαχανίδα ανήκει στην ίδια οικογένεια με το μπρόκολο και το λαχανάκι Βρυξελλών, ενώ στην όψη τα φύλλα της μοιάζουν με αυτά του μπρόκολου και η γεύση της είναι αρκετά έντονη και θυμίζει λίγο το λάχανο.
Επελέγη η χορήγηση καψιδίου και όχι του ίδιου του λαχανικού για δύο λόγους: αφενός δια του τρόπου αυτού παρεμποδίζεται κατά το δυνατόν η μείωση της έντασης των γεύσεων πριν την απορρόφησή τους από το πεπτικό σύστημα, αφού το καψίδιο είναι σχεδιασμένο να διασπάται, όταν φθάσει στο λεπτό έντερο, αφετέρου το καψίδιο είναι άγευστο και έτσι περιορίζεται η πιθανότητα ενδεχόμενη αντίδραση της μητέρας σε κάθε γεύση να «επηρεάσει» τρόπον τινά την αντίδραση του μωρού.
Οι γυναίκες, που συμμετείχαν στο πείραμα χωρίστηκαν σε 3 ομάδες:
• σε 35 χορηγήθηκαν καψίδια καρότου
• σε 35 χορηγήθηκαν καψίδια λαχανίδας
• σε 30 γυναίκες δεν χορηγήθηκε κανένα καψίδιο
Τα καψίδια χορηγήθηκαν σε κάθε έγκυο 20 λεπτά περίπου πριν την υποβολή τους σε υπερηχογραφικό έλεγχο και για την κατάποσή τους η κάθε γυναίκα ήπιε και ένα ποτήρι νερό. Η διάρκεια του υπερηχογραφικού ελέγχου ανήρχετο στα 25 λεπτά περίπου, οπότε και καταγράφηκαν οι εκφράσεις του μωρού.
Σε γενικές γραμμές, τα μωρά των οποίων οι μητέρα έλαβε καψίδιο καρότου ελάμβαναν «γελαστή έκφραση», ενώ, αν η μητέρα έλαβε καψίδιο λαχανίδας, τα μωρά ελάμβαναν «κλαμένη έκφραση».
Οι επιστήμονες, που συνέταξαν τη συγκεκριμένη μελέτη μάλιστα θεωρούν, πως οι τροφές, που μία γυναίκα καταναλώνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ίσως επηρεάζουν τις γευστικές προτιμήσεις του μωρού μετά τον τοκετό και ενδεχομένως οι διατροφικές προτιμήσεις της εγκύου να εμπλέκονται και στην ανάπτυξη των διατροφικών συνηθειών του μωρού αργότερα.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ustun B, Reissland N, Covey J, Schaal B, Blissett J. Flavor Sensing in Utero and Emerging Discriminative Behaviors in the Human Fetus. Psychol Sci. 2022 Oct;33(10):1651-1663. doi: 10.1177/09567976221105460. Epub 2022 Sep 21. PMID: 36130610.