Τι είναι το Doppler;
Το Doppler είναι ένα από τα βασικά υπερηχογραφήματα της κύησης και διενεργείται δια της κοιλιακής οδού.
Σε τι διαφέρει το υπερηχογράφημα Doppler από τα άλλα υπερηχογραφήματα;
Οι σύγχρονοι υπερηχογράφοι διαθέτουν τη λειτουργία Doppler, μέσω της οποίας ελέγχεται η ροή του αίματος στα αγγεία.
Κατ’ ουσίαν πρόκειται για ένα υπερηχογράφημα, το οποίο περιλαμβάνει την αξιολόγηση της ροής του αίματος σε συγκεκριμένα αγγεία.
Η διαδικασία δεν αλλάζει ουσιαστικά, απλά όταν ο ιατρός εφαρμόσει τη λειτουργία Doppler, θα δείτε τα αγγεία, που ελέγχονται να χρωματίζονται μπλε και κόκκινα, ενώ στην οθόνη θα εμφανιστεί και ένα «κύμα». Το κύμα αυτό αντιπροσωπεύει τη ροή του αίματος στο ελεγχόμενο αγγείο και από τη μορφή του εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με το, αν το αίμα ρέει ευχερώς ή όχι.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, πως της λειτουργίας Doppler δεν επωφελούνται αποκλειστικά και μόνον οι Μαιευτήρες. Άλλες ειδικότητες, που κατά κόρον χρησιμοποιούν τη λειτουργία αυτή στο υπερηχογράφημα είναι οι Καρδιολόγοι και οι Ακτινολόγοι.
Πότε γίνεται το υπερηχογράφημα Doppler κατά την εγκυμοσύνη;
Πρακτικά, αξιολόγηση της ροής των αγγείων μέσω της λειτουργίας Doppler γίνεται και στο υπερηχογράφημα β – επιπέδου, όμως αυτό, που ονομάζουμε υπερηχογράφημα Doppler, διενεργείται συνήθως μεταξύ των 32 και 34 εβδομάδων της κύησης.
Θα μπορούσαμε τρόπον τινά να πούμε, πως ενώ στο β – επιπέδου αξιολογούμε κατά κύριο λόγο την ανατομία του εμβρύου και δευτερευόντως τη ροή των αγγείων, στο υπερηχογράφημα Doppler η αξιολόγηση της ροής του αίματος είναι αυτό, που μας ενδιαφέρει περισσότερο.
Ποια η σημασία των ευρημάτων του υπερηχογραφήματος Doppler για το μαιευτήρα;
Το έμβρυο εξαρτάται για την επιβίωση, αλλά και για την ανάπτυξή του από το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά, που λαμβάνει από τη μητέρα. Η μεταφορά των στοιχείων αυτών πραγματοποιείται μέσω των αγγείων και του πλακούντα.
Με τη λειτουργία Doppler εξετάζουμε κατά πόσον η ροή του αίματος είναι επαρκής, ώστε να καλυφθούν οι μεταβολικές ανάγκες του μωρού. Οι μεταβολικές ανάγκες του μωρού ειδικά στο τρίτο τρίμηνο της κύησης, οπότε και γίνεται το Doppler, είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Η αύξηση των μεταβολικών του αναγκών αντικατοπτρίζεται και στο βάρος του, που αυξάνεται με ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό.
Χαρακτηριστικά, αξίζει να αναφέρουμε, πως το βάρος το μωρού κατά τον 8ο μήνα διπλασιάζεται και φθάνει περίπου τα 2,2 κιλά. Τον 9ο δε μήνα θα παίρνει περίπου 200 γραμμάρια την εβδομάδα ώστε να φθάσει να ζυγίζει κάτι παραπάνω από 3 κιλά στον τοκετό.
Οι αυξημένες μεταβολικές ανάγκες του μωρού κατά την περίοδο του υπερηχογραφήματος Doppler «θέτουν σε δοκιμασία» το σύστημα των αγγείων, που του παρέχουν αίμα. Ο «φόρτος» των αγγείων αυτών ήταν πριν σημαντικά μικρότερος. Οι μεγαλύτερες «απαιτήσεις» του μωρού κατά το τρίτο τρίμηνο, ενδέχεται να υπερβούν τότε τη δυνατότητα μεταφοράς αίματος των αγγείων. Αυτός είναι και ο λόγος, που σε αυτό το στάδιο της κύησης δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον έλεγχο της ροής του αίματος στα αγγεία δια της λειτουργίας Doppler του υπερηχογράφου.
Ποιων αγγείων τη ροή αξιολογούμε με το Doppler στην κύηση;
• Μητριαίες αρτηρίες
Οι μητριαίες αρτηρίες είναι τα δύο αγγεία (αριστερή και δεξιά), που μεταφέρουν αίμα από τη μητέρα στον πλακούντα.
Οι αρτηρίες αυτές εντοπίζονται εκατέρωθεν της μήτρας κοντά στο ριζομήριο. Ριζομήριο είναι η περιοχή, στην οποία ο κορμός ενώνεται με τον κορμό. Σε αυτήν την περιοχή ο ιατρός θα ακουμπήσει την κεφαλή του υπερηχογράφου, προκειμένου να αξιολογήσει τη ροή στις μητριαίες αρτηρίες. Φυσικά, θα γίνουν δύο μετρήσεις: μία δεξιά και μία αριστερά της μήτρας.
Αν η ροή στις μητριαίες αρτηρίες δεν γίνεται ευχερώς (δηλαδή το αίμα «δυσκολεύεται» να περάσει, βρίσκει, όπως λέμε «αυξημένες αντιστάσεις»), τότε ενδεχομένως να μειωθεί η αιμάτωση του πλακούντα και κατ’ επέκταση του ίδιου του μωρού.
Η καταγραφή αυξημένων αντιστάσεων στις μητριαίες αρτηρίες έχει εξάλλου συνδεθεί και με αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης υπέρτασης κύησης και προεκλαμψίας.
• Ομφαλικές αρτηρίες
Οι αρτηρίες αυτές είναι, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δύο και διατρέχουν τον ομφάλιο λώρο μαζί με μία ομφαλική φλέβα. Η ομφαλική φλέβα μεταφέρει αίμα πλούσιο σε οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά από τον πλακούντα στο μωρό, ενώ οι ομφαλικές αρτηρίες μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε διοξείδιο του άνθρακα (είναι προϊόν της «αναπνοής» του μωρού) και σε προϊόντα του μεταβολισμού του μωρού από το μωρό στον πλακούντα.
Η αξιολόγηση της ροής του αίματος στις ομφαλικές αρτηρίες μας παρέχει χρήσιμα στοιχεία για την επάρκεια της αιμάτωσης του μωρού από τον πλακούντα.
• Μέση εγκεφαλική αρτηρία
Στον εγκέφαλο του μωρού εντοπίζονται δύο μέσες εγκεφαλικές αρτηρίες (αριστερή και δεξιά). Δια των αρτηριών αυτών αιματώνεται ο εγκέφαλος.
Ο οργανισμός του μωρού (αλλά και του ενήλικα) είναι έτσι ρυθμισμένος ώστε να προστατεύει «πάση θυσία» τον εγκέφαλο. Έτσι, αν η ροή του αίματος από τον πλακούντα στο μωρό δεν είναι επαρκής, τότε το αίμα, που εισέρχεται στο σώμα του μωρού, «εκτρέπεται» κατά προτεραιότητα στον εγκέφαλο.
Αυτό επιτυγχάνεται δια της διαστολής των μέσων εγκεφαλικών αρτηριών. Λέμε πως μια αρτηρία διαστέλλεται, όταν «διογκώνεται», δηλαδή αυξάνεται η διάμετρος του αυλού της. Η διαστολή αυτή επιτυγχάνεται χάρη στους μυς, που εντοπίζονται εντός του τοιχώματος της αρτηρίας. Όταν διαστέλλεται μια αρτηρία, τότε λέμε πως αυτή έχει «χαμηλές αντιστάσεις».
Αν στον έλεγχο μίας μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας εντοπίσουμε χαμηλές αντιστάσεις, αυτό σημαίνει, πως η ροή του αίματος προς το μωρό δεν είναι επαρκής και γι’ αυτό έχουν ενεργοποιηθεί οι δικλείδες ασφαλείας, προκειμένου να προστατευθεί ο εγκέφαλος. Το εύρημα αυτό σημαίνει, πως κατά κάποιον τρόπο ο οργανισμός του μωρού «βρίσκεται σε συναγερμό».
Σχηματικά θα μπορούσε να πει κανείς, πως με τη λειτουργία Doppler αξιολογούμε τη ροή του αίματος σε 3 κόμβους:
• Με τις μητριαίες – τη ροή από τη μητέρα στον πλακούντα
• Με τις ομφαλικές – τη ροή μεταξύ πλακούντα και μωρού
• Με τις εγκεφαλικές – τη ροή μέσα στο σώμα του μωρού
Στο υπερηχογράφημα Doppler ελέγχουμε μόνον τη ροή του αίματος στα αγγεία;
Στο υπερηχογράφημα Doppler ελέγχουμε ακόμα:
• Την ανάπτυξη του μωρού
• Την ποσότητα των αμνιακών υγρών
• Την κινητικότητα του μωρού
Οι δύο αυτές παράμετροι μας δίνουν επιπλέον στοιχεία για το καλώς έχειν της υγείας του μωρού.
Επιπλέον ελέγχουμε δια κολπικού υπερηχογραφήματος ελέγχουμε το μήκος του τραχήλου. Δια του ευρήματος αυτού εκτιμώνται οι πιθανότητες για πρόωρο τοκετό.
Τι γίνεται, αν τα αποτελέσματα του υπερηχογραφήματος Doppler δεν είναι τα επιθυμητά;
Στο στάδιο της κύησης, που διενεργείται το υπερηχογράφημα Doppler, έχουμε ένα έμβρυο, το οποίο, αν γεννηθεί, είναι μεν πρόωρο, αλλά βιώσιμο, ενώ – με τη βοήθεια των νεογνολόγων – οι πιθανότητες να αντιμετωπίσει μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας, είναι στατιστικά μάλλον μικρές.
Με το υπερηχογράφημα Doppler αξιολογούμε το κατά πόσον ο οργανισμός της μητέρας είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις αυξημένες μεταβολικές ανάγκες του μωρού.
Στην περίπτωση, που η ροή του αίματος στα αγγεία δεν είναι ικανοποιητική, ειδικά αν το εύρημα αυτό συνδυάζεται και με επιβράδυνση της ανάπτυξης του μωρού, τότε είναι πιθανό η παραμονή του μωρού μέσα στη μήτρα να είναι μάλλον επιζήμια και όχι επωφελής για την υγεία του.
Επομένως, με το υπερηχογράφημα Doppler συνεκτιμώνται οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι της παραμονής του μωρού μέσα στη μήτρα με τους κινδύνους της προωρότητας και αναλόγως λαμβάνεται η απόφαση της πρόκλησης πρόωρου τοκετού, της καισαρικής τομής ή της αναμονής.
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
