Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι, που εμφανίζονται στη μήτρα. Συνήθως τα ινομυώματα δεν δίνουν κανενός είδους συμπτωματολογία και αποτελούν τον πιο συνήθη τύπο καλοήθους όγκου της μήτρας.
Έχει υπολογιστεί πως περίπου το 50% των γυναικών με ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών παρουσιάζουν ινομυώματα, ενώ υπάρχουν και μελέτες, που ανεβάζουν τη συχνότητα παρουσίας τους ακόμα και στο 70% των γυναικών.
Πριν τον 20ο αιώνα, η καλοήθης αυτή πάθηση μπορούσε να αποβεί μοιραία, αφού η γυναικολογική χειρουργική δεν είχε ακόμα εξελιχθεί επαρκώς.
Έτσι τα ινομυώματα μπορούσαν να μεγαλώσουν υπέρμετρα και να προκαλέσουν ακατάσχετες αιμορραγίες, πόνο και κακουχία και τελικά ακόμα και το θάνατο. Όμως σημαντικοί χειρουργοί, όπως ο Kellyκαι ο Cullen στις αρχές του 20ου αιώνα, συνέδραμαν αποφασιστικά με το έργο τους, ώστε η αφαίρεση αυτών των όγκων σήμερα να θεωρείται ασφαλής και σχετικά ανώδυνη.
Πριν προχωρίσουμε παρακάτω στην παρουσίαση των ινομυωμάτων, χρήσιμο θα ήταν να εκθέσουμε κάποιες βασικές αρχές ανατομίας. Η μήτρα είναι ένας ασκός με πολύ παχιά τοιχώματα. Τα τοιχώματα αυτά αποτελούνται από μυϊκό ιστό. Το εσωτερικό του «ασκού» αυτού (η ενδομητρική κοιλότητα) καλύπτεται από ένα είδους «δέρμα», που ονομάζεται βλεννογόνος χιτώνας ή ενδομήτριο και το εξωτερικό του καλύπτεται από έναν πολύ λεπτό υμένα, που ονομάζεται ορογόνος χιτώνας.
Ανάλογα με το πού εντοπίζονται τα ινομυώματα χωρίζονται σε υπορογόνια (αμέσως κάτω από τον ορογόνο και προς το εξωτερικό της μήτρας, μερικά από αυτά τα ινομυώματα έχουν και μίσχο και ονομάζονται μισχωτά), ενδοτοιχωματικά (μέσα στα μυϊκά τοιχώματα της μήτρας) και υποβλεννογόνια (αμέσως κάτω από το βλεννογόνο χιτώνα και προς το εσωτερικό της μήτρας, μέσα δηλαδή στην ενδομητρική κοιλότητα) (βλ. εικόνα).
Εικόνα : Ονοματολογία των ινομυωμάτων ανάλογα με τη θέση τους
Η ακριβής αιτία εμφάνισης των ινομυωμάτων μας είναι ακόμα άγνωστη. Φαίνεται πως το κάθε ινομύωμα προκύπτει από ένα και μόνο κύτταρο το οποίο πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα, ίσως λόγω κάποιας αλλοίωσης στο γενετικό του υλικό, δηλαδή στο DNA του.
Οι γυναίκες, που είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν στη μήτρα τους ινομυώματα είναι καταρχήν αυτές, που έχουν συγγενή με ινομυώματώδη μήτρα. Επίσης φαίνεται πως τα ινομυώματα είναι πιο συχνά στις μεγαλύτερες άτοκες γυναίκες. Εξάλλου, η πιθανότητα εμφάνισης ινομυωμάτων φαίνεται πως μειώνεται με κάθε εγκυμοσύνη. Υπάρχουν επίσης και αρκετά στοιχεία που συνδέουν την παχυσαρκία με τα ινομυώματα.
Η αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων συνδέεται με κάποιες ορμόνες, που ονομάζονται οιστρογόνα. Οι ορμόνες αυτές ανιχνεύονται σε σημαντικές ποσότητες στο αίμα των γυναικών, που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, ενώ τα επίπεδά τους ανεβαίνουν σημαντικά κατά την κύηση και το θηλασμό. Η παραγωγή των οιστρογόνων μειώνεται σημαντικά στην εμμηνόπαυση.
Έτσι τα ινομυώματα εμφανίζονται κατά την αναπαραγωγική ηλικία και μερικές φορές αυξάνουν σε μέγεθος κατά την κύηση και το θηλασμό, ενώ το μέγεθός τους συχνά περιορίζεται στην εμμηνόπαυση.
Οιστρογόνα υπάρχουν και στα αντισυλληπτικά χάπια. Τα αντισυλληπτικά πρώτης γενεάς περιείχαν ισχυρή δόση οιστρογόνων και συχνά η χρήση τους οδηγούσε σε αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων. Όμως σήμερα υπάρχουν αντισυλληπτικά με μικρή δόση οιστρογόνων και τα σύγχρονα δεδομένα, καταδεικνύουν πως η χρήση τους δεν προκαλεί αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων.
Συχνά πολλές γυναίκες, στις οποίες διαγιγνώσκεται ινομύωμα διερωτώνται για την πιθανότητα «κακοήθους εκφύλισης» τους, δηλαδή ανησυχούν μήπως τα ινομυώματά τους μετατραπούν σε καρκίνο. Η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά μικρή έχει αναφερθεί πως κυμαίνεται στο 0,7%, αλλά υπάρχουν μεγάλες μελέτες, που την υπολογίζουν ακόμα μικρότερη και από 0,1%.
Το πιο σύνηθες σύμπτωμα, που προκαλείται από τα ινωμυώματα και το συχνότερο, που οδηγεί τις γυναίκες στο χειρουργείο είναι η κολπική αιμόρροια, δηλαδή η απώλεια υπερβολικής ποσότητα αίματος από την κόλπο κατά τη διάρκεια της περιόδου και, σπανιότερα μεταξύ των περιόδων.
Τα ινωμυώματα προκαλούν συχνά αίσθημα πίεσης στην ουροδόχο κύστη και έπειξη για ούρηση, δηλαδή έντονη και συχνή επιθυμία για ούρηση. Επίσης ενδέχεται να προκαλέσουν και αίσθημα βάρους στην περιοχή της πυέλου και δυσπαρευνία, όπως ονομάζεται η επώδυνη σεξουαλική επαφή.
Η διαπίστωση ύπαρξης των ινομυωμάτων ξεκινάει με την απλή κλινική εξέταση της γυναίκας. Όταν μία γυναίκα, επισκέπτεται το γυναικολόγο, υποβάλλεται καταρχήν τόσο σε αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση, όσο και σε επισκόπιση του κόλπου. Αυτές οι δύο παραδοσιακές εξετάσεις δίνουν αρκετά στοιχεία, τόσο για τη θέση, το μέγεθος και τον αριθμό ενδεχόμενων ινομυωμάτων, όσο και για το συνολικό μέγεθος της μήτρας. Φυσικά ακολουθεί και ο απεικονιστικός έλεγχος. Συνήθως αρκεί ένα απλό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί και αξονική ή μαγνητική τομογραφία κάτω κοιλίας.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τα προβλήματα της εγκυμοσύνης, που σχετίζονται με τα ινομυώματα. Οι περισσότερες γυναίκες, στων οποίων τη μήτρα εντοπίζονται ινομυώματα, θα έχουν κύηση χωρίς επιπλοκές. Εντούτοις, οι όγκοι αυτοί έχουν συνδεθεί τόσο με καθ’ έξιν αποβολές, όσο και με πρόωρο τοκετό και με αναστολή της φυσιολογικής ανάπτυξης του εμβρύου (ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη), αλλά και με σημαντικές αιμορραγίες μετά τον τοκετό. Οι μηχανισμοί παρέμβασης των ινωμυωμάτων στην φυσιολογική εξέλιξη της κύησης δεν είναι ξεκάθαροι. Ίσως η ύπαρξη ινομυωμάτων να εμποδίζει τη σωστή εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα, ίσως πάλι να μην επιτρέπει τη σωστή έκπτυξη της μήτρας ώστε να μπορεί να ακολουθήσει την ανάπτυξη του εμβρύου.
Επίσης τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν και προβλήματα υπογονιμότητας. Υποθέτουμε πως μερικά ινομυώματα, λόγω θέσης, παρεμποδίζουν την πορεία του σπέρματος από το τραχηλικό στόμιο της μήτρας προς το στόμιο της σάλπιγγας (βλ. Εικόνα). Από το στόμιο αυτό, τα σπερματοζωάρια θα εισέλθουν στη σάλπιγγα, όπου και θα συνατήσουν το ωάριο, ώστε να να επιτευχθεί η γονιμοποίησή του.
Παρόλη την άγνοιά μας όσον αφορά τους λόγους, που τα ινομυώματα δημιουργούν προβλήματα στην κύηση και τη γονιμότητα, σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, αποδεικνύουν πως μετά από αφαίρεση ινομυωμάτων σημαντικό ποσοστό (61%) γυναικών με ανεξήγητη υπογονιμότητα κατάφεραν να συλλάβουν. Επίσης σημαντικό ποσοστό γυναικών, που αντιμετώπιζαν πρόβλημα συνεχόμενων αποβολών, μπόρεσαν να φέρουν σε πέρας την κύησή τους χωρίς προβλήματα μετά από ινομυωματεκτομή.
Η χειρουργική θεραπεία των ινομυωμάτων περιλαμβάνει τόσο την αφαίρεσή τους (ινομυωματεκτομή), όσο και την αφαίρεση της μήτρας (υστερεκτομή). Βασικό κριτήριο στην επιλογή της επέμβασης είναι η ηλικία της γυναίκας και η προοπτική τεκνοποίησης. Φυσικά σε γυναίκες, που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία στόχος είναι η αφαίρεση μόνον των ινομυωμάτων και η διατήρηση της μήτρας και η εξασφάλιση της γονιμότητας.
Σήμερα τόσο η ινομυωματεκτομή, όσο και η υστερεκτομή, μπορεί να γίνει κατά περίπτωση είτε με λαπαροτομία («ανοικτό» χειρουργείο), είτε με λαπαροσκόπηση (βλ. Φωτογραφία) ή με υστεροσκόπηση. Η κάθε μέθοδος έχει τις ενδείξεις της, που λαμβάνουν υπόψη παράγοντες όπως το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση των ινομυωμάτων.
Φωτογραφία: Λαπαροσκοπική Ινομυωματεκτομή
Δείτε το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών, του οποίου ανήκουμε!
Δείτε πώς αφαιρούνται τα ινομυώματα με λαπαροσκόπηση!
Διαβάστε ακόμα:
– Έχω ινομυώματα, χωρίς να έχω κάποιο σύμπτωμα από αυτά: Πρέπει να χειρουργηθώ;
– Προκαλούν τα ινομυώματα προβλήματα γονιμότητας και πώς αντιμετωπίζουμε την κατάσταση αυτή;
– Πώς τα ινομυώματα «αλλάζουν» κατά την εγκυμοσύνη;
– Προκαλούν προβλήματα τα ινομυώματα στα πρώτα στάδια της κύησης;
– Προκαλούν προβλήματα τα ινομυώματα σε προχωρημένη κύηση;
– Προκαλούν προβλήματα τα ινομυώματα στον τοκετό;
– Ποια είναι τα συμπτώματα, που ενδεχομένως να οδηγήσουν στην αφαίρεση των ινομυωμάτων;
– Η λαπαροσκοπική αφαίρεση των ιμομυωμάτων
– Πώς ελέγχουμε το εσωτερικό της μήτρας δια υπερηχογραφήματος σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας;
– Υπογονιμότητα: Πώς με το υπερηχογράφημα διαγιγνώσκουμε παθολογίες στο εσωτερικό της μήτρας;
– Επανεμφανίζονται τα ινομυώματα μετά από αφαίρεσή τους;
– Πώς δημιουργούνται τα ινομυώματα;
– Ποιοι είναι οι γενετικοί μηχανισμοί, που συνδέονται με την εμφάνιση ινομυωμάτων;
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Εικόνα: http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/uterine-fibroids.html
Φωτογραφία: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Myom.jpg
Δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο iatropedia.gr
