Η αποκόλληση πλακούντα με λίγα λόγια…
Ο όρος αποκόλληση πλακούντα είναι εν μέρει αυτονόητος, καθότι περιγράφει μία κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από την απόσπαση του πλακούντα από την εσωτερική επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας (δηλαδή ο πλακούντας «ξεκολλάει» από το τοίχωμα της μήτρας).
Πρόκειται για μία εν δυνάμει σοβαρή επιπλοκή της εγκυμοσύνης, η οποία επηρεάζει το 1% περίπου του συνόλου των κυήσεων και ενδέχεται να έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τη μητέρα, όσο και για το μωρό.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της αποκόλλησης του πλακούντα;
Τα βασικά αίτια πρόκλησης αποκόλλησης του πλακούντα είναι εν πολλοίς άγνωστα.
Εντούτοις, έχουμε καταφέρει να εντοπίσουμε κάποιες καταστάσεις, που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της επιπλοκής αυτής, όπως:
• Υπέρταση κύησης ή προεκλαμψία (είναι ο συχνότερος παράγων προδιάθεσης για την αποκόλληση πλακούντα, εμφανιζόμενος στο 44% των περιπτώσεων περίπου)
• Τραυματισμός με πλήξη της κοιλιάς της εγκύου (μετά από τροχαίο, ή εξαιτίας άσκησης σωματικής βίας στην έγκυο ή πτώση αυτής)
• Κάπνισμα
• Χρήση ναρκωτικών (π.χ. κοκαΐνης)
• Υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών
• Πρόωρη ρήξη του θυλακίου (αυτό που λέμε «σπάσαν τα νερά νωρίς»)
• Ινομυώματα στην περιοχή εμφύτευσης του πλακούντα
• Αμνιοπαρακέντηση (λόγω της διάτρησης του τοιχώματος της μήτρας)
• Αποκόλληση πλακούντα σε προηγούμενη κύηση (σύμφωνα με τις διεθνείς στατιστικές ο κίνδυνος επανάληψης της αποκόλλησης πλακούντα σε επόμενη κύηση κυμαίνεται μεταξύ του 4% και του 12%, αν μάλιστα η γυναίκα αντιμετώπισε αποκόλληση πλακούντα σε δύο προηγούμενες κυήσεις, τότε ο κίνδυνος επανάληψης της επιπλοκής αυτής ανέρχεται στο 25%)
• Φλεγμονή εντός της αμνιακής κοιλότητας (ονομάζεται Χοριοαμνιονίτις)
• Ρήξη θυλακίου (αν ο τοκετός δεν περατωθεί εντός 24 ωρών από αυτή)
• Ηλικία της μητέρας μικρότερη των 20 ετών ή μεγαλύτερη των 35 ετών
• Πολύδυμη κύηση (κυοφορούνται πλέον του ενός εμβρύου, όπως λ.χ. δίδυμα)
Ποια είναι τα συμπτώματα της αποκόλλησης πλακούντα;
Ο κατάλογος με τα σχετικά συμπτώματα περιλαμβάνει:
• Κολπική αιμόρροια (το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται στο 80% των περιπτώσεων, αλλά η ανυπαρξία του δεν είναι αρκετή ώστε να αποκλειστεί τη αποκόλληση, αφού δεν εμφανίζεται στο 20% των περιπτώσεων, όπως συμβαίνει στην κεντρική αποκόλληση)
• Άλγος στην κοιλιά ή στην οσφύ (στη μέση) – το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται στο 70% των περιπτώσεων, ενώ συχνά η κοιλιά είναι σκληρή κατά την ψηλάφηση.
• Άλγος εμφανίζεται και στην περιοχή της μήτρας κατά την ψηλάφηση στο 70% των περιπτώσεων
• Σημεία εμβρυϊκής δυσχέρειας (το έμβρυο φαίνεται να «δυσκολεύεται») εμφανίζονται στο 60% των περιπτώσεων – η μητέρα συχνά αναφέρει μειωμένη κινητικότητα του μωρού και αυτό ενδέχεται να είναι και το μοναδικό σύμπτωμα της αποκόλλησης, ενώ το καρδιοτοκογράφημα είναι σε αρκετές περιπτώσεις μη καθησυχαστικό (παθολογικό)
• Παθολογικές συσπάσεις της μήτρας εμφανίζονται στο 35% των περιπτώσεων – οι συσπάσεις της μήτρας, όπως αυτές καταγράφονται στο καρδιοτοκογράφημα ή διαπιστώνονται με την ψηλάφησή της, είναι υπερβολικά συχνές ή η μήτρα κατά την ψηλάφηση εμφανίζεται υπερβολικά σκληρή (είναι δηλαδή σε «μόνιμη» σύσπαση)
Πώς ο ιατρός διαγιγνώσκει την αποκόλληση πλακούντα;
Η διάγνωση της αποκόλλησης του πλακούντα γίνεται εν πολλοίς επί τη βάσει των συμπτωμάτων, ενώ στη λήψη των όποιων αποφάσεων βαρύνουν τόσο η κλινική κατάσταση της μητέρας, όσο και η εμφάνιση σημείων δυσχέρειας του μωρού.
Αν και οι υπερηχογράφοι έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, όπως έχει βελτιωθεί και η εκπαίδευση των μαιευτήρων στο χειρισμό των μηχανημάτων αυτών, το υπερηχογράφημα δεν είναι η πλέον αξιόπιστη μέθοδος διάγνωσης της αποκόλλησης του πλακούντα.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, πως από στατιστικές φαίνεται, ότι μόνον το 25% των διαπιστωμένων περιπτώσεων αποκόλλησης του πλακούντα μετά τον τοκετό, είχαν διαγνωσθεί δια υπερηχογραφήματος πριν από αυτόν. Επίσης το 50% των περιπτώσεων, στις οποίες το υπερηχογράφημα δεν εντόπισε αποκόλληση πλακούντα, αυτή διαπιστώθηκε μετά τον τοκετό.
Εντούτοις, ο υπερηχογραφικός έλεγχος είναι σημαντικός στα πλαίσια της εξέτασης της κύησης, που ενδεχομένως παρουσιάζει αποκόλληση πλακούντα γιατί δια αυτού μπορούμε:
• να αποκλείσουμε ως αίτιο της κολπικής αιμόρροιας (συνηθέστερο σύμπτωμα αποκόλλησης πλακούντα) το ενδεχόμενο προδρόμου πλακούντα.
• να μετρήσουμε την ποσότητα αμνιακού υγρού (το ολιγάμνιο ενδέχεται να είναι η μοναδική ένδειξη πρόωρης ρήξης των υμένων, η οποία αποτελεί και αίτιο αποκόλλησης του πλακούντα)
• να ελέγξουμε με τη μέθοδο Doppler τη ροή των αγγείων του ομφαλίου λώρου, αλλά και άλλων αγγείων, ώστε να διαπιστώσουμε – σε συνδυασμό με το καρδιοτοκογράφημα – αν υφίσταται εμβρυϊκή δυσχέρεια.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
