Τι είναι εμμηνόπαυση;

Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, η λεγόμενη περίοδος, είναι ένα γεγονός, που καθορίζει τη ζωή της γυναίκας, τόσο σε επίπεδο σωματικό, όσο και σε επίπεδο ψυχικό. Η εμφάνιση της πρώτης περιόδου στην εφηβεία, ονομάζεται εμμηναρχή, ενώ η αναστολή του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται εμμηνόπαυση. Λέμε, πως μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση, όταν για δώδεκα συναπτούς μήνες δεν έχει περίοδο.

Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση επέρχεται στην ηλικία των 51 ετών. Το ηλικιακό φάσμα εντός του οποίου είναι πιθανότερο μια γυναίκα να έχει την εμπειρία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ των 48 και των 55 ετών.

Υπάρχει όμως και ποσοστό 1% περίπου των γυναικών, οι οποίες θα βιώσουν τη λεγόμενη πρόωρη εμμηνόπαυση πριν την συμπλήρωση του 40ου έτους της ηλικίας τους.

Η εμμηνόπαυση – κατά κανόνα – δεν εκδηλώνεται «μία κι έξω», αλλά προηγείται μία «μεταβατική περίοδος», η οποία αποκαλείται και «κλιμακτήριος». Κατά την κλιμακτήριο η δραστηριότητα των ωοθηκών βαίνει μειούμενη. Η προοδευτική αυτή κάμψη της ωοθηκικής δραστηριότητας αντικατοπτρίζεται τόσο σε αναφερόμενες από τη γυναίκα μεταβολές στην περίοδό της, αλλά και σε εργαστηριακές εξετάσεις. Αυτές οι μεταβολές είναι σταδιακές (Santoro, 2016).

Διανύεται την κλιμακτήριο ή μπήκατε στην εμμηνόπαυση; Μην παραλείπεται να λαμβάνετε επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D!

Πρακτικά, τόσο κατά την κλιμακτήριο, όσο και κατά την εμμηνόπαυση συστήνεται κατά βάσιν να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, στον οποίο να ενσωματώνετε πλην της σωστής διατροφής και την επαρκή φυσική άσκηση.

Ένα από τα «κλασσικά» προβλήματα, που μία γυναίκα είναι εξαιρετικά πιθανό να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, αλλά κατά κύριο λόγο μετά την εμμηνόπαυση, είναι η οστεοπόρωση. Με τον όρο οστεοπόρωση αναφερόμαστε στην κλινική αυτή οντότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από τη από την υπέρμετρη απώλεια οστικού ιστού. Κατά συνέπεια, η αντοχή των οστών στη μηχανική καταπόνηση μειώνεται. Τα οστά καθίστανται «αδύναμα» και εύθραυστα. Έτσι η στήριξη, που αυτά παρέχουν στο σώμα, καθίσταται «αμφίβολη», ενώ αυξημένη είναι και η πιθανότητα καταγμάτων, ειδικά οστών, που δέχονται και μεγαλύτερο βάρος.

Δύο ιχνοστοιχεία, των οποίων η παρουσία είναι σημαντική σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της οστικής μάζας είναι το ασβέστιο και η βιταμίνη D. Για το λόγο αυτό συστήνεται η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ασβέστιο και βιταμίνη D. Αμφότερα τα ιχνοστοιχεία αυτά βρίσκονται σε σημαντικές ποσότητες στο γάλα και στα γαλακτοκομικά και η λήψη τους έχει συσχετισθεί με επιβράδυνση της απώλειας οστικής μάζας (Erdélyi και συνεργάτες, 2023). Πάντως, πλέον της λήψης του ασβεστίου και της βιταμίνης D μέσω της διατροφής, έχει διατυπωθεί και η άποψη, πως η οστική υγεία των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση βελτιώνεται μετά από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, που περιέχουν το συνδυασμό των δύο ιχνοστοιχείων (Anagnostis και συνεργάτες, 2023). Αξίζει δε να σημειωθεί, πως η έλλειψη βιταμίνης D, έχει συσχετισθεί με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης παθολογιών όπως (Ko & Kim, 2020):

• Υπέρταση

• Καρδιαγγειακή νόσος

• Καρκίνος

• Λοιμώξεις

• Αυτοάνοσα

• Ψωρίαση

• Σκλήρυνση κατά πλάκας

Αύξηση της οστικής μάζας με συνοδό μείωση της πιθανότητας καταγμάτων επιτυγχάνεται εξάλλου και με την λήψη πρωτεΐνης. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν και οι συντάκτες σχετικής μελέτης, στην οποία συμμετείχαν 2160 άτομα με μέση ηλικία τα 73,5 έτη (Weaver και συνεργάτες, 2021). Επομένως, στη διατροφή σας χρήσιμο θα ήταν να περιλαμβάνονται επαρκείς ποσότητες τροφίμων όπως κρέας (με μέτρο), ψάρια, αβγά και γάλα και γαλακτοκομικά.

Η σημασία της λήψης αντιοξειδωτικών στην εμμηνόπαυση

Για να εξηγήσουμε τι είναι η «οξειδωτική καταπόνηση», είναι αναγκαίο να αναφερθούμε στον όρο «ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου». Με τον όρο «ελεύθερες ρίζες οξυγόνου» αναφερόμαστε σε μόρια, τα οποία προκύπτουν από το μεταβολισμό του οξυγόνου. Μικρές συγκεντρώσεις των μορίων αυτών στο σώμα μας είναι απαραίτητες για τη διεκπεραίωση διαφόρων βιοχημικών διαδικασιών. Εντούτοις, αν η συγκέντρωσή τους αυξηθεί υπερβολικά, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες πρόκλησης κυτταρικής βλάβης και εκδήλωσης σοβαρών παθολογιών, οι οποίες σχετίζονται με χρόνιες φλεγμονές, καρκίνο ή εκφυλιστικές ασθένειες του νευρικού συστήματος (Liu και συνεργάτες, 2021).

Με τον όρο «οξειδωτική καταπόνηση» του οργανισμού, δια του οποίου περιγράφεται η υπερβολικά υψηλή συγκέντρωση των ελευθέρων ριζών, εξαιτίας είτε της αυξημένης παραγωγής τους, είτε της αδυναμίας των μηχανισμών του οργανισμού να τις απομακρύνουν επαρκώς. Η υψηλή συγκέντρωση ελευθέρων ριζών έχει συσχετισθεί και με την εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων, παθήσεων των πνευμόνων, νεφροπαθειών, αυτοάνοσων νοσημάτων και διαταραχών στην ωρίμανση των γεννητικών οργάνων κατά την εφηβεία (Pizzino και συνεργάτες, 2017).

Έχει διατυπωθεί η άποψη, πως τα οιστρογόνα ασκούν «αντιοξειδωτική δράση» (Sack και συνεργάτες, 1994; Cervellati C, Bergamini, 2016). Η έλλειψη οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται, πως οδηγεί σε αύξηση της έντασης της οξειδωτικής καταπόνησης. Επομένως, συστήνεται η λήψη αντιοξειδωτικών, όπως είναι οι βιταμίνες A, C και E ή τα φλαβονοειδή. Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, η σόγια, το κακάο και τα εκχυλίσματα φύλλων τσαγιού, αλλά και (Ko & Kim, 2020):

• τα αμύγδαλα

• οι αγκινάρες

• η μαύρη σοκολάτα

• τα βατόμουρα

• τα μύρτιλα

• τα «ξινά» κεράσια

• τα βακκίνια (cranberries)

Μην ξεχνάτε να λαμβάνετε επαρκείς ποσότητες υγρών!

Η επαρκής πρόσληψη υγρών είναι κεφαλαιώδους σημασίας (και) κατά την κλιμακτήριο και μετά την εμμηνόπαυση, αφού τα υγρά (με τον όρο «υγρά» αναφερόμαστε κυρίως στο νερό) είναι απαραίτητα για τον ορθό μεταβολισμό τόσο σε κυτταρικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο του οργανισμού. Χάρη στα υγρά επιτυγχάνεται η θερμορύθμιση (ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος) και η αποτοξίνωση, ενώ διατηρείται η ορθή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, η επαρκής ύγρανση των βλεννογόνων (βλεννογόνος ονομάζεται οποιαδήποτε μεμβράνη καλύπτει κάποια σωματική κοιλότητα, π.χ. βλεννογόνος του στόματος, του στομάχου, του εντέρου κ.τ.λ.) αλλά και του δέρματος (διατηρείται λέμε η «σπαργή» του δέρματος). Η επαρκής πρόσληψη υγρών συνδράμει και στη μεταφορά του οξυγόνου και των θρεπτικών ουσιών μέσα στο σώμα, αλλά και στην προστασία της υγείας του σκελετικού συστήματος. Οι ορμονικές αλλαγές μετά την εμμηνόπαυση επηρεάζουν και την αίσθηση της δίψας με αποτέλεσμα τη σαφή μείωση της πρόσληψης υγρών. Σε γενικές γραμμές συστήνεται να λαμβάνετε 33 ml/Kg ημερησίως, τα οποία να κατανέμονται κατά το δυνατόν ομοιόμορφα μέσα στην ημέρα (Erdélyi και συνεργάτες, 2023). Επομένως, αν το σωματικό σας βάρος είναι 60 κιλά, συστήνεται να λαμβάνετε: 60 Χ 33 = 1980 ml, δηλαδή περίπου 2 λίτρα νερό την ημέρα. Φυσικά οι ανάγκες σε νερό μεταβάλλονται ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος (στο ζεστό περιβάλλον νερό «χάνεται» με την εφίδρωση, οπότε οι ανάγκες αυξάνονται) ή της φυσικής άσκησης (και με την άσκηση έχουμε εφίδρωση, οπότε και τότε οι ανάγκες σε νερό αυξάνονται).

Πάντως το επίπεδο ενυδάτωσής σας μπορείτε να το παρακολουθείτε και από το χρώμα των ούρων σας. Παρακάτω, μπορείτε να δείτε έναν πίνακα, που δημοσιεύθηκε από την Εθνική Υπηρεσία Υγείας του Ηνωμένου βασιλείου (National Health Service/ NHS).

 

 

Στον πίνακα αυτό βλέπουμε ένα χρωματικό δείκτη, ο οποίος ανταποκρίνεται στο χρώμα των ούρων. Συγκρίνοντας το χρώμα των ούρων σας με το δείκτη αυτόν, μπορείτε κατά προσέγγισιν να εκτιμήσετε το βαθμό ενυδάτωσής σας.

Πώς η μειωμένη δραστηριότητα των ωοθηκών επηρεάζει την όρεξη;

Μείωση της ωοθηκικής δραστηριότητας δεν συνεπάγεται μόνον απώλεια της ικανότητάς τους να παράγουν ωάρια και επομένως πρακτικά απώλεια και της δυνατότητας της γυναίκας να τεκνοποιήσει, αλλά και μείωση της παραγωγής των ωοθηκικών ορμονών και κυρίως των οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα λειτουργούν ως καταστολείς της πείνας. Όπως έχει προκύψει από πειράματα σε ποντίκια, τα οιστρογόνα επιδρούν επί της περιοχής του εγκεφάλου, που ονομάζεται υποθάλαμος (βλ. εικόνα), η οποία είναι – μεταξύ άλλων – «υπεύθυνη» και για τη ρύθμιση της όρεξης και η μείωση της δράσης των συγκεκριμένων ορμονών – π.χ. μετά από χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών – ως αποτέλεσμα έχει τη αύξηση πρόσληψης τροφής (Mauvais-Jarvis και συνεργάτες, 2013).

Η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες ως αποτέλεσμα έχει την άρση της δράση της ως «κατασταλτικό της όρεξη» και ωθεί τη γυναίκα να αυξήσει την πρόσληψη τροφής (Erdélyi και συνεργάτες, 2023).

Πώς η μείωση παραγωγής των ωοθηκικών ορμονών επηρεάζει τις ενεργειακές ανάγκες του σώματος;

Κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, αλλά και μετά την εμμηνόπαυση, η πτώση των επιπέδων των ωοθηκικών ορμονών, ως αποτέλεσμα έχει και την επιβράδυνση του «βασικού ρυθμού μεταβολισμού» (Erdélyi και συνεργάτες, 2023). Με τον όρο «Βασικός Ρυθμός Μεταβολισμού (Basal Metabolic Rate/ BMR) αναφερόμαστε στην ενέργεια, που το σώμα μας χρειάζεται, προκειμένου να διατηρήσει τις ζωτικές του λειτουργίες, όταν βρίσκεται σε ανάπαυση και αποτελεί το μέγιστο μέρος των αναγκών του σώματος σε ενέργεια (Sabounchi και συνεργάτες, 2013). Η μείωση του Βασικού Ρυθμού Μεταβολισμού ένεκα της μειωμένης δράσης των ωοθηκικών ορμονών κοντά και μετά την εμμηνόπαυση φθάνει τις 250 με 300 kcal ημερησίως (Erdélyi και συνεργάτες, 2023).

Επομένως, η μείωση των επιπέδων των ωοθηκικών ορμονών προκαλεί αφενός την αύξηση της όρεξης (επομένως τρώμε περισσότερο), αφετέρου μείωση του Βασικού Ρυθμού Μεταβολισμού (επομένως «καίμε» λιγότερο). Άρα δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός, πως οι γυναίκες ηλικίας από 50 έως 60 ετών παίρνουν κατά μέσον όρο 0,7 κιλά κατ’ έτος (Kodoth και συνεργάτες, 2022) ενώ, σύμφωνα με στοιχεία του 2016 του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, το 55% των γυναικών είναι είτε υπέρβαρες, είτε παχύσαρκες (Erdélyi και συνεργάτες, 2023) με όλα τα προβλήματα υγείας, που συνεπάγεται η κατάσταση αυτή.

Επομένως, ο πρώτος στόχος της διατροφής στην κλιμακτήριο και μετά την εμμηνόπαυση είναι η απώλεια βάρους και η διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα!

Με δεδομένο, πως οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού κατά την κλιμακτήριο και ειδικά μετά την εμμηνόπαυση είναι μειωμένες, προκειμένου να διατηρηθεί το βάρος στα φυσιολογικά του επίπεδα, πολλώ δε μάλλον αυτό να μειωθεί, θα χρειαστεί να μειωθεί και η πρόσληψη ενέργειας μέσω της τροφής, αλλά και των ποτών. Έχει υπολογισθεί, πως μείωση ενεργειακής πρόσληψης κατά 500 με 700 kcal μπορεί να επιτευχθεί δια της αποφυγής κατανάλωσης μικρογευμάτων (snacks) μεταξύ των κυρίων γευμάτων, δια της λελογισμένης μείωσης των μερίδων, που καταναλώνονται στα κύρια γεύματα, αλλά και δια της αποφυγής κατανάλωσης σακχαρούχων (π.χ. χυμών και αναψυκτικών), αλλά και οινοπνευματούχων ποτών (Erdélyi και συνεργάτες, 2023).

Η μείωση της θερμιδικής πρόσληψης σε επίπεδα χαμηλότερα του Βασικού Ρυθμού Μεταβολισμού δεν οδηγεί σε μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους και εν πάσει περιπτώσει μία τέτοιου είδους πρακτική είναι εξαιρετικά δύσκολο να διατηρηθεί επί μακρόν. Ο «ιδανικός ρυθμός» απώλειας βάρους κυμαίνεται μεταξύ των 0,5 και του 1 κιλού την εβδομάδα. Η επίτευξη τέτοιας απώλειας βάρους αντιστοιχεί σε μείωση της θερμιδικής πρόσληψης κατά 500 με 1000 kcal ημερησίως. Είναι εξάλλου σημαντικό να έχουμε υπόψη μας, πως κατά κανόνα η απώλεια βάρους επιβραδύνεται μετά από 12 εβδομάδες και είναι σημαντικό από το ορόσημο αυτό και έπειτα και για κάποιο χρονικό διάστημα να επικεντρώσει κάποιος τις προσπάθειές του στην διατήρηση του σωματικού βάρους. Αποτελεσματικότερη θεωρείται η απώλεια βάρους σε διαδοχικούς κύκλους «απώλειας και συντήρησης» (Erdélyi και συνεργάτες, 2023). Σημαντικά ωφελείται κάποιος ακόμα και από την απώλεια του 5% με 10% του αρχικού του βάρους (Yumuk και συνεργάτες, 2015).

Είναι σημαντικό η απώλεια του σωματικού βάρους να αντιστοιχεί στο λιπώδη ιστό και κατά το δυνατόν η μάζα του μυϊκού και του οστικού ιστού να διατηρείται. Για το λόγο αυτό συστήνεται η παράλληλη επαρκής λήψη πρωτεϊνών μέσω της διατροφής, η οποία να αντιστοιχεί σε 1 με 1,3 gr πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους με παράλληλη μείωση της θερμιδικής αξίας της προσλαμβανόμενης τροφής (Erdélyi και συνεργάτες, 2023). Σημαντικό είναι, προκειμένου να διατηρηθεί η μάζα του μυϊκού και του οστικού ιστού, η προσπάθεια απώλειας βάρους μέσω διατροφής να συνδυάζεται με φυσική άσκηση, η οποία να περιλαμβάνει τόσο ασκήσεις με βάρη, όσο και αεροβική άσκηση (Yumuk και συνεργάτες, 2015, Erdélyi και συνεργάτες, 2023).

Στο σημείο αυτό χρήσιμον θα ήταν να αναφερθούμε στον όρο «σαρκοπενία», με τον οποίο περιγράφουμε την απώλεια μυϊκής μάζας, η οποία αντιστοιχεί στο 3% με 10% της μυϊκής μάζας ανά δεκαετία μετά την ηλικία των 30 ετών και επιταχύνεται όσο το άτομο μεγαλώνει. Η μέτρηση της μυϊκής μάζας είναι δυνατόν να επιτευχθεί με ακρίβεια μέσω της χρήσης ειδικών απεικονιστικών μεθόδων (Αξονική και Μαγνητική Τομογραφία, Διπλής Ενέργειας Φωτονιακή Απορροφησιομέτρηση κ.α.), αλλά και μέσω της μέτρησης της μυϊκής δύναμης σε συγκεκριμένες ομάδες μυών (δύναμη χειραψίας, έκτασης – κάμψης του γόνατος κ.α.) (Cruz-Jentoft και συνεργάτες, 2010). Η διαδικασία της γήρανσης έχει συνδεθεί με τη φθίση (παρακμή, φθορά) τόσο της δομής, όσο και της λειτουργίας του σώματος (Ko & Kim, 2020). Εντούτοις, η συγκεκριμένη μείωση δεν ξεκινάει σε όλους στην ίδια ακριβώς ηλικία και ο ρυθμός της διαφέρει από άτομο σε άτομο, ενώ εξαρτάται και από το φύλο. Έχει διατυπωθεί δε η υπόθεση, πως η μείωση τη μυϊκής μάζας στις γυναίκες ξεκινάει νωρίτερα και εκτυλίσσεται ταχύτερα. Οι δε γυναίκες στην ηλικία των 65 με 69 ετών παρουσιάζονται κατά κανόνα πιο αδύναμες από άνδρες ηλικίας 85 με 89 ετών (Maltais και συνεργάτες, 2009).

Τη σχετιζόμενη μείωση της μυϊκής μάζας ακολουθεί και η μείωση της μυϊκής δύναμης. Μάλιστα ο όρος, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τη σχετιζόμενη με την ηλικία σταδιακή μείωση της μυϊκής δύναμης, είναι «δυναπενία» (dynapenia) (Clark & Manini, 2012).

Τα επιστημονικά στοιχεία καταδεικνύουν, πως η μείωση της παραγωγής οιστρογόνων είναι και ο «κύριος ένοχος» για την πτώση της μυϊκής μάζας και της μυϊκής δύναμης μετά την εμμηνόπαυση (Maltais και συνεργάτες, 2009; Collins και συνεργάτες, 2019; Sipilä και συνεργάτες, 2020; Wright και συνεργάτες, 2024).

Η μείωση όμως της μυϊκής μάζας ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση οδηγεί σε επιβράδυνση του Βασικού Μεταβολικού Ρυθμού (Lazzer και συνεργάτες, 2010). Επομένως, «δυσκολεύει» έτι περαιτέρω την επιθυμητή απώλεια βάρους.

Όμως διατήρηση της μυϊκής μάζας μετά την εμμηνόπαυση (και όχι μόνον τότε) μπορεί σήμερα να επιτευχθεί (παράλληλα πάντα με τη φυσική άσκηση), χάρη στην Ηλεκτρομαγνητική Τεχνολογία HIFEM!

Δείτε στο παρακάτω video πώς η ηλεκτρομαγνητική τεχνολογία HIFEM μπορεί να ωφελήσει και εσάς!

 

 

Πώς μπορώ να χάσω βάρος;

Δεν υπάρχει μέθοδος απώλειας βάρους, η οποία δεν περιλαμβάνει κάποιου είδους «παρέμβαση» στον τρόπο διατροφής του ενδιαφερομένου (Freire, 2020; Kim, 2021). Είναι σημαντικό επομένως να μεταβληθεί η «διατροφική συμπεριφορά» του ατόμου, που ζητά να χάσει βάρος.

Από την ανάγνωση της διεθνούς ιατρικής βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η υποβολή σε Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία (ονομάζεται και «Κλινική Ύπνωση») των παχύσαρκων ατόμων οδηγεί σε βελτίωση των διατροφικών συνηθειών (Roslim και συνεργάτες, 2020; Delestre και συνεργάτες, 2022) και απώλεια βάρους (Erşan & Erşan, 2020; Roslim και συνεργάτες, 2022). Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης συχνά το άτομο κατευθύνεται από τον υπνοθεραπευτή στην «διανοητική δοκιμή/ πρόβα» (cognitive rehearsal), στα πλαίσια της οποίας οδηγείται να «φαντασθεί» τον εαυτό του να καταναλώνει τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας (Comșa και συνεργάτες, 2022). Επίσης, όπως η διαφήμιση χρησιμοποιεί τη «νοερή εικόνα», προκειμένου να «οδηγήσει» το άτομο στην αλόγιστη κατανάλωση τροφής, η ίδια τεχνική χρησιμοποιείται και στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης, μόνο που στην περίπτωση αυτή η «κατευθυνόμενη» από το θεραπευτή «νοερή εικόνα» οδηγεί το άτομο στην κατάκτηση του έλλογου ελέγχου της όρεξής του και της διατροφής του (Giacobbi και συνεργάτες, 2018).

Πολλοί είναι οι θεραπευόμενοι, οι οποίοι θέλουν να χάσουν βάρος και φοβούνται – όχι τελείως άδικα – ότι η στέρηση της τροφής στα πλαίσια της δίαιτας, που θα χρειαστεί να ακολουθήσουν, θα προκαλέσει ακόμα πιο έντονη επιθυμία για φαγητό, η οποία ενδεχομένως να καταστεί και «ακατανίκητη». Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης όμως γίνεται κατανοητό, πως ναι μεν η μειωμένη πρόσληψη τροφής στα πλαίσια της διαδικασίας απώλειας βάρους σχετίζεται με αύξηση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής (αύξηση της «λιγούρας» δηλαδή), αλλά σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα ο περιορισμός στην πρόσληψη τροφής στην πραγματικότητα οδηγεί σε μείωση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής μειώνοντας τις «λιγούρες» (Meule, 2020).

Ενδιαφέρον δε παρουσιάζει και μελέτη, οι συντάκτες της οποίας διετύπωσαν την υπόθεση, πως δια της κλινικής ύπνωσης επιτυγχάνεται έλεγχος της όρεξης δια της μεταβολής των ορμονών και των πρωτεϊνών, που ρυθμίζουν την όρεξη (Cioffi και συνεργάτες, 2020).

Τι είναι η κλινική ύπνωση;

Ο πλήρης τίτλος της εν λόγω μεθόδου είναι «Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία». Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).

Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).

Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).

Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).

Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.

Ποιοι ασκούν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία;

Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS), όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.

Δείτε στο παρακάτω video πώς η Ιατρική Κλινική Ύπνωση μπορεί να ωφελήσει και εσάς!

Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!

 

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Anagnostis P, Livadas S, Goulis DG, Bretz S, Ceausu I, Durmusoglu F, Erkkola R, Fistonic I, Gambacciani M, Geukes M, Hamoda H, Hartley C, Hirschberg AL, Meczekalski B, Mendoza N, Mueck A, Smetnik A, Stute P, van Trotsenburg M, Rees M, Lambrinoudaki I. EMAS position statement: Vitamin D and menopausal health. Maturitas. 2023 Mar;169:2-9. doi: 10.1016/j.maturitas.2022.12.006. Epub 2022 Dec 21. PMID: 36566517.

Cervellati C, Bergamini CM. Oxidative damage and the pathogenesis of menopause related disturbances and diseases. Clin Chem Lab Med. 2016 May;54(5):739-53. doi: 10.1515/cclm-2015-0807. PMID: 26544103.

Chand SP, Kuckel DP, Huecker MR. Cognitive Behavior Therapy. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/

Cioffi I, Gambino R, Rosato R, Properzi B, Regaldo G, Ponzo V, Pellegrini M, Contaldo F, Pasanisi F, Ghigo E, Bo S. Acute assessment of subjective appetite and implicated hormones after a hypnosis-induced hallucinated meal: a randomized cross-over pilot trial. Rev Endocr Metab Disord. 2020 Sep;21(3):411-420. doi: 10.1007/s11154-020-09559-4. PMID: 32418064.

Clark BC, Manini TM. What is dynapenia? Nutrition. 2012 May;28(5):495-503. doi: 10.1016/j.nut.2011.12.002. PMID: 22469110; PMCID: PMC3571692.

Collins BC, Laakkonen EK, Lowe DA. Aging of the musculoskeletal system: How the loss of estrogen impacts muscle strength. Bone. 2019 Jun;123:137-144. doi: 10.1016/j.bone.2019.03.033. Epub 2019 Mar 28. PMID: 30930293; PMCID: PMC6491229.

Comșa LT, David OA, David DO. Eating Behavior-Choice or Reconstruction of Past Experience? A Randomized Clinical Trial of Changing Eating Intentions of Healthy Adults Through Hypnotic Suggestions. Behav Ther. 2022 Mar;53(2):323-333. doi: 10.1016/j.beth.2021.09.005. Epub 2021 Oct 9. PMID: 35227407.

Cruz-Jentoft AJ, Baeyens JP, Bauer JM, Boirie Y, Cederholm T, Landi F, Martin FC, Michel JP, Rolland Y, Schneider SM, Topinková E, Vandewoude M, Zamboni M; European Working Group on Sarcopenia in Older People. Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis: Report of the European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age Ageing. 2010 Jul;39(4):412-23. doi: 10.1093/ageing/afq034. Epub 2010 Apr 13. PMID: 20392703; PMCID: PMC2886201.

Delestre F, Lehéricey G, Estellat C, Diallo MH, Hansel B, Giral P. Hypnosis reduces food impulsivity in patients with obesity and high levels of disinhibition: HYPNODIET randomized controlled clinical trial. Am J Clin Nutr. 2022 Jun 7;115(6):1637-1645. doi: 10.1093/ajcn/nqac046. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2022 Oct 6;116(4):1187. doi: 10.1093/ajcn/nqac226. PMID: 35170724.

Erdélyi A, Pálfi E, Tűű L, Nas K, Szűcs Z, Török M, Jakab A, Várbíró S. The Importance of Nutrition in Menopause and Perimenopause-A Review. Nutrients. 2023 Dec 21;16(1):27. doi: 10.3390/nu16010027. PMID: 38201856; PMCID: PMC10780928.

Erşan S, Erşan EE. Effects of Hypnotherapy on Weight Loss and thus on Serum Leptin, Adiponectin, and Irisin Levels in Obese Patients. J Altern Complement Med. 2020 Nov;26(11):1047-1054. doi: 10.1089/acm.2020.0104. Epub 2020 Jul 21. PMID: 32716207.

Freire R. Scientific evidence of diets for weight loss: Different macronutrient composition, intermittent fasting, and popular diets. Nutrition. 2020 Jan;69:110549. doi: 10.1016/j.nut.2019.07.001. Epub 2019 Jul 4. PMID: 31525701.

Geagea D, Ogez D, Kimble R, Tyack Z. Redefining hypnosis: A narrative review of theories to move towards an integrative model. Complement Ther Clin Pract. 2024 Feb;54:101826. doi: 10.1016/j.ctcp.2023.101826. Epub 2023 Dec 30. PMID: 38199053.

Giacobbi P Jr, Long D, Nolan R, Shawley S, Johnson K, Misra R. Guided imagery targeting exercise, food cravings, and stress: a multi-modal randomized feasibility trial. J Behav Med. 2018 Feb;41(1):87-98. doi: 10.1007/s10865-017-9876-5. Epub 2017 Aug 1. PMID: 28766183; PMCID: PMC7147977.

Heap, M. (2012). Hypnotherapy: A Handbook: A handbook. McGraw-Hill Education (UK).

Kim JY. Optimal Diet Strategies for Weight Loss and Weight Loss Maintenance. J Obes Metab Syndr. 2021 Mar 30;30(1):20-31. doi: 10.7570/jomes20065. PMID: 33107442; PMCID: PMC8017325.

Ko SH, Kim HS. Menopause-Associated Lipid Metabolic Disorders and Foods Beneficial for Postmenopausal Women. Nutrients. 2020 Jan 13;12(1):202. doi: 10.3390/nu12010202. PMID: 31941004; PMCID: PMC7019719.

Kodoth V, Scaccia S, Aggarwal B. Adverse Changes in Body Composition During the Menopausal Transition and Relation to Cardiovascular Risk: A Contemporary Review. Womens Health Rep (New Rochelle). 2022 Jun 13;3(1):573-581. doi: 10.1089/whr.2021.0119. PMID: 35814604; PMCID: PMC9258798.

Lazzer S, Bedogni G, Lafortuna CL, Marazzi N, Busti C, Galli R, De Col A, Agosti F, Sartorio A. Relationship between basal metabolic rate, gender, age, and body composition in 8,780 white obese subjects. Obesity (Silver Spring). 2010 Jan;18(1):71-8. doi: 10.1038/oby.2009.162. Epub 2009 May 28. PMID: 19478787.

Liu J, Wu M, Zhang R, Xu ZP. Oxygen-derived free radicals: Production, biological importance, bioimaging, and analytical detection with responsive luminescent nanoprobes. VIEW. 2021, 2, 20200139. https://doi.org/10.1002/VIW.20200139

Maltais ML, Desroches J, Dionne IJ. Changes in muscle mass and strength after menopause. J Musculoskelet Neuronal Interact. 2009 Oct-Dec;9(4):186-97. PMID: 19949277.

Mauvais-Jarvis F, Clegg DJ, Hevener AL. The role of estrogens in control of energy balance and glucose homeostasis. Endocr Rev. 2013 Jun;34(3):309-38. doi: 10.1210/er.2012-1055. Epub 2013 Mar 4. PMID: 23460719; PMCID: PMC3660717.

Meule A. The Psychology of Food Cravings: the Role of Food Deprivation. Curr Nutr Rep. 2020 Sep;9(3):251-257. doi: 10.1007/s13668-020-00326-0. PMID: 32578025; PMCID: PMC7399671.

Montgomery GH, Weltz CR, Seltz M, Bovbjerg DH. Brief presurgery hypnosis reduces distress and pain in excisional breast biopsy patients. Int J Clin Exp Hypn. 2002 Jan;50(1):17-32. doi: 10.1080/00207140208410088. PMID: 11778705.

Pizzino G, Irrera N, Cucinotta M, Pallio G, Mannino F, Arcoraci V, Squadrito F, Altavilla D, Bitto A. Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:8416763. doi: 10.1155/2017/8416763. Epub 2017 Jul 27. PMID: 28819546; PMCID: PMC5551541.

Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Hassan H, Lua PL. Hypnotherapy for overweight and obese patients: A narrative review. J Integr Med. 2021 Jan;19(1):1-5. doi: 10.1016/j.joim.2020.10.006. Epub 2020 Oct 22. PMID: 33162374.

Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Shahril MR, Lua PL. Does hypnosis result in greater weight loss compared to conventional approach? Am J Clin Hypn. 2022 Oct;65(2):99-109. doi: 10.1080/00029157.2021.2010642. Epub 2022 Feb 2. PMID: 35108492.

Sabounchi NS, Rahmandad H, Ammerman A. Best-fitting prediction equations for basal metabolic rate: informing obesity interventions in diverse populations. Int J Obes (Lond). 2013 Oct;37(10):1364-70. doi: 10.1038/ijo.2012.218. Epub 2013 Jan 15. PMID: 23318720; PMCID: PMC4278349.

Sack MN, Rader DJ, Cannon RO 3rd. Oestrogen and inhibition of oxidation of low-density lipoproteins in postmenopausal women. Lancet. 1994 Jan 29;343(8892):269-70. doi: 10.1016/s0140-6736(94)91117-7. PMID: 7905101.

Santoro N. Perimenopause: From Research to Practice. J Womens Health (Larchmt). 2016 Apr;25(4):332-9. doi: 10.1089/jwh.2015.5556. Epub 2015 Dec 10. PMID: 26653408; PMCID: PMC4834516.

Sipilä S, Törmäkangas T, Sillanpää E, Aukee P, Kujala UM, Kovanen V, Laakkonen EK. Muscle and bone mass in middle-aged women: role of menopausal status and physical activity. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2020 Jun;11(3):698-709. doi: 10.1002/jcsm.12547. Epub 2020 Feb 3. PMID: 32017473; PMCID: PMC7296268.

Weaver AA, Tooze JA, Cauley JA, Bauer DC, Tylavsky FA, Kritchevsky SB, Houston DK. Effect of Dietary Protein Intake on Bone Mineral Density and Fracture Incidence in Older Adults in the Health, Aging, and Body Composition Study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2021 Nov 15;76(12):2213-2222. doi: 10.1093/gerona/glab068. PMID: 33677533; PMCID: PMC8599066.

Williamson A. What is hypnosis and how might it work? Palliat Care. 2019 Jan 31;12:1178224219826581. doi: 10.1177/1178224219826581. PMID: 30728719; PMCID: PMC6357291.

Wright VJ, Schwartzman JD, Itinoche R, Wittstein J. The musculoskeletal syndrome of menopause. Climacteric. 2024 Oct;27(5):466-472. doi: 10.1080/13697137.2024.2380363. Epub 2024 Jul 30. PMID: 39077777.

Yumuk V, Tsigos C, Fried M, Schindler K, Busetto L, Micic D, Toplak H; Obesity Management Task Force of the European Association for the Study of Obesity. European Guidelines for Obesity Management in Adults. Obes Facts. 2015;8(6):402-24. doi: 10.1159/000442721. Epub 2015 Dec 5. Erratum in: Obes Facts. 2016;9(1):64. doi: 10.1159/000444869. PMID: 26641646; PMCID: PMC5644856.