Τι είναι ο Διαβήτης;

Ο Διαβήτης ανήκει στη χορεία των μεταβολικών νόσων. Οι νόσοι αυτές χαρακτηρίζονται από την εμφάνιση ανισορροπίας στις βιοχημικές διαδικασίες, που λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας, προκειμένου να επιτελεσθούν με ορθό τρόπο οι διάφορες λειτουργίες του.

Ο Διαβήτης χαρακτηρίζεται από την «απορρύθμιση» του μεταβολισμού των σακχάρων, τα οποία αποτελούν και την κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού. Έτσι κατ’ επανάληψη και επί μακρό χρονικό διάστημα καταμετρούνται υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα του ασθενούς (Sapra & Bhandari, 2023).

Πόσο συχνός είναι ο Διαβήτης;

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Διαβήτη (International Diabetes Federation/ IDF) ποσοστό περίπου 10,5% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσίαζει κάποιας μορφής διαβήτη. Εκτιμάται δε, πως το συγκεκριμένο ποσοστό θα αγγίξει το 11,3% έως το έτος 2030 και το 12,2% έως το έτος 2040, με την αύξηση αυτή να αφορά κατά κύριο λόγο χώρες, που πέρασαν από το «μεσαίου μεγέθους» κατά κεφαλήν εισόδημα στο «υψηλό» (Hossain και συνεργάτες, 2024). Σύμφωνα δε με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το ποσοστό των ανθρώπων με ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών, που πάσχουν από Διαβήτη, έχει ανέλθει από το 4,7% το 1980 στο 8,3% το 2014. Σε παγκόσμιο επίπεδο εξάλλου έχει υπολογισθεί, πως 1 στους 11 ενήλικες έχουν διαβήτη με το 90% αυτών να έχουν διαβήτη τύπου 2 (βλ. παρακάτω) με την παθολογία αυτή να εκδηλώνεται ακόμα και σε νεαρότερες ηλικίες. Έχει υπολογισθεί, πως 2,3 στα 1000 άτομα ηλικίας μικρότερης των 20 ετών έχουν διαβήτη. Η συχνότητα του διαβήτη παρουσιάζει ανοδική τάση σε όλον τον κόσμο (Sapra & Bhandari, 2023).

Γιατί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του διαβητικού ανεβαίνουν;

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο, το οποίο εντοπίζεται πίσω από το στομάχι. Το όργανο αυτό παράγει την ορμόνη ινσουλίνη, που είναι και «υπεύθυνη» για τον τρόπο, που το σώμα μας χρησιμοποιεί τα σάκχαρα (αυτό ονομάζεται «μεταβολισμός των σακχάρων), προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη για τις λειτουργίες του ενέργεια (Sapra & Bhandari, 2023).

Αν η παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας μειωθεί ή αν το σώμα μας – για κάποιο λόγο – πάψει να «αντιδρά» στην ινσουλίνη (οπότε και αυτή τρόπον τινά καθίσταται «ανενεργή»), τότε διαταράσσεται ο μεταβολισμός των σακχάρων και τα επίπεδά τους στο αίμα καταγράφονται υψηλά.

Διακρίνουμε 3 είδη Διαβήτη:

• Διαβήτης τύπου Ι: το πάγκρεας δεν παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης. Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «ινσουλινο – εξαρτώμενος» ή «νεανικός Διαβήτης». Οι λόγοι της μειωμένης παραγωγής είναι κατά βάσιν άγνωστοι, αλλά έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως το ανοσοποιητικό σύστημα (το σύστημα «άμυνας» του οργανισμού), έχει «στραφεί εναντίον» των κυττάρων του παγκρέατος, που παράγουν ινσουλίνη, τα οποία και καταστρέφει.

• Διαβήτης τύπου ΙΙ: το σώμα μας δεν αντιδρά με φυσιολογικό τρόπο στην ινσουλίνη. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται και ως «αντίσταση στην ινσουλίνη». Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «μη – ινσουλινο – εξαρτώμενος». Η παθολογία εμφανίζεται αργότερα στη ζωή του ατόμου και συνδέεται με την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή.

• Διαβήτης κύησης: αφορά γυναίκες, οι οποίες χωρίς να έχουν ιστορικό διαβήτη, εμφανίζουν για πρώτη φορά διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

• Αν κάποιος θα ήθελε να είναι απολύτως «αυστηρός», θα ανέφερε και το «Διαβήτη τύπου 5». Πρόκειται για ένα νέο είδος διαβήτη, που αναγνωρίσθηκε μετά από ψηφοφορία στις 8 Απριλίου 2025, στα πλαίσια του Διεθνούς Συνεδρίου για το Διαβήτη, το οποίο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα Παγκόσμιας Ομοσπονδίας κατά του Διαβήτη (International Diabetes Federation/ IDF’s) . Έχει υπολογισθεί, πως επηρεάζει τη ζωή 20 με 25 εκατομμυρίων ατόμων σε παγκόσμιο επίπεδο, που ζουν σε χώρες με χαμηλό ή μέσο εισόδημα. Πρόκειται για ένα είδος διαβήτη, το οποίο χαρακτηρίζεται από την χαμηλή παραγωγή ινσουλίνης και σε αυτό μοιάζει με το Διαβήτη τύπου 1. Εντούτοις, ενώ στα άτομα με Διαβήτη τύπου 1 η αναστολή της παραγωγής της ινσουλίνης οφείλεται σε βλάβη, που προκαλείται στο πάγκρεας από το ανοσοποιητικό σύστημα, στα άτομα με Διαβήτη τύπου 5 η βλάβη στο πάγκρεας οφείλεται σε χρόνιο υποσιτισμό. Η διερεύνηση αυτής της «ξεχωριστής» παθολογίας είναι εν εξελίξει, αλλά φαίνεται, πως τα άτομα αυτά ωφελούνται από τη χορήγηση ινσουλίνης

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;

Η συμπτωματολογία εξαρτάται από το ποια όργανα έχουν επηρεαστεί και από την έκταση των σχετικών αλλοιώσεων. Όμως συνήθως τα πρώτα συμπτώματα, τα οποία θέτουν την υποψία διαβήτη, είναι η πολυδιψία (το άτομο διψάει πολύ), η πολυφαγία (τρώει πολύ), η πολυουρία (ουρεί συνεχώς και τα ούρα του είναι «αραιά»).

Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη;

Με δεδομένο, πως η συμπτωματολογία του διαβήτη δεν είναι «χαρακτηριστική», τουλάχιστον έως ότου η νόσος να πλήξει σοβαρά την υγεία του ατόμου, η διάγνωση επιτυγχάνεται κυρίως μέσω αιματολογικών εξετάσεων, στις οποίες συνιστάται να υποβάλλονται όλοι μετά από κάποια ηλικία. Οι αιματολογικές εξετάσεις, που σχετίζονται με τη διάγνωση του διαβήτη, περιλαμβάνουν τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα. Τα επίπεδα αυτά μετρώνται και όταν το άτομο είναι σε νηστεία, αλλά και μετά από τη χορήγηση συγκεκριμένων ποσοτήτων γλυκόζης και μετά το φαγητό.

Μετρώνται επίσης και τα επίπεδα της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης στο αίμα.

Τι είναι η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη και ποια η σημασία της;

Η Αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη του αίματος, που εντοπίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες. Ένα ποσοστό της πρωτεΐνης αυτής είναι ενωμένο με το σάκχαρο γλυκόζη, εξού και ο όρος «γλυκοζυλυωμένη».

Το ποσοστό της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης αντικατοπτρίζει το μέσο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα, όπως αυτό διαμορφώθηκε τους προηγούμενους 2 με 3 μήνες. Επομένως, αν το ποσοστό αυτό υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο, τότε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της εξεταζόμενης ήταν υψηλά κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οπότε και μιλάμε για διαβήτη (Eyth & Naik, 2025).

Έτσι δεν αποκλείεται μια γυναίκα, που μόλις έμεινε έγκυος και στα πλαίσια της κύησης υποβλήθηκε σε προγεννητικό έλεγχο, να ανακαλύψει, πως είχε διαβήτη, χωρίς να το γνωρίζει.

Σύμφωνα με το (Centers for Disease Control and Prevention/ CDC) ένας στους τρεις Αμερικανούς φαίνεται πως παρουσιάζουν μια κατάσταση, η οποία ονομάζεται προδιαβήτης, με το 90% αυτών να μην το γνωρίζουν (Eyth & Naik, 2025). Οι ενήλικες αυτοί παρουσιάζουν μεν υψηλές τιμές σακχάρου στο αίμα τους, αλλά όχι αρκετά, ώστε να διαγνωστούν με Διαβήτη.

Όσον αφορά τα σχετικά στατιστικά στην Ελλάδα, σε μελέτη με 4393 συμμετέχοντες, το 11,9% παρουσίαζαν διαβήτη και το γνώριζαν, το 10,4% παρουσίαζαν διαβήτη χωρίς να το γνωρίζουν και το 12,4% παρουσίαζαν προδιαβήτη (Makrilakis και συνεργάτες).

Συνεπώς, δεν είναι σπάνιο κάποια γυναίκα να διαγνωστεί με Διαβήτη, όταν υποβληθεί στις αιματολογικές εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου και μετρηθούν υψηλές τιμές Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις γυναικών, που πριν από τον έλεγχο αυτό δεν γνώριζαν, πως πάσχουν από Διαβήτη, καθότι η νόσος αυτή καθυστερεί να δώσει συμπτώματα.

Ποια είναι τα επίπεδα σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη;

Με δεδομένη τη διακύμανση της γλυκαιμίας και της επιρροής σε αυτήν των γευμάτων, το σάκχαρο μετράται μετά από νηστεία. Προκειμένου η μέτρηση του σακχάρου νηστείας να είναι αξιόπιστη, συστήνεται για τουλάχιστον 8 ώρες να μην έχετε λάβει τίποτα από του στόματος, πλην νερού.

Αυτού καθαυτού του διαβήτη προηγείται συχνά ένα «προ – διαβητικό» στάδιο. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από τις εξής τιμές, που ισχύουν για άτομα, που δεν είχαν προηγουμένως διαγνωστεί ήδη με διαβήτη (Echouffo-Tcheugui και συνεργάτες, 2023):

• Σακχαραιμία: 100 – 125 mg/dL

• HbA1c: 5,7% – 6,4%

Οι τιμές, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη είναι οι ακόλουθες (American Diabetes Association, 2010):

• μία μέτρηση σακχαραιμίας νηστείας < 125 mg/dL

• μία μέτρηση επιπέδων HbA1c < 6,5%

• Μία τυχαία μέτρηση σακχαραιμίας < 200 mg/dL (με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας)

Ποιες είναι οι συνέπειες του Διαβήτη;

Ο Διαβήτης, αν οι τιμές του σακχάρου δεν ελεγχθούν επαρκώς, προκαλεί σοβαρές αλλοιώσεις σε διάφορα συστήματα:

• Στα αγγεία

• Στην καρδιά

• Στους νεφρούς

• Στα νεύρα

• Στους οφθαλμούς

Οι επιπλοκές από της νόσου αυτής μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο θάνατο. Το 2019 ανακοινώθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πως 1,5 εκατομμύρια άτομα πέθαναν εξαιτίας των επιπλοκών αυτών σε όλον τον κόσμο (Antini και συνεργάτες, 2024).

Πώς ο διαβήτης εμπλέκεται με τη γυναικολογία και τη μαιευτική;

Ο προαναφερθείς διαβήτης κύησης είναι από τις συνηθέστερες και ίσως πιο επίφοβες επιπλοκές της εγκυμοσύνης, ενώ επιπλέκει και την κύηση ήδη διαβητικών γυναικών. Όμως πέραν αυτού συχνά στα πλαίσια του γυναικολογικού ιατρείου περιπτώσεις διαβήτη αφορούν περιστατικά όπως:

• Κολπική ξηρότητα

• Εμμηνόπαυση (εκτός του ότι ο διαβήτης είναι συχνότερος μεταξύ των εμμηνοπαυσιακών γυναικών, φαίνεται, ότι η εκδήλωση της μεταβολικής αυτής νόσου «φέρνει» την εμμηνόπαυση σε μικρότερη ηλικία)

• Μεταβολικό σύνδρομο

• Συχνές ουρολοιμώξεις

Πώς αντιμετωπίζεται ο διαβήτης;

Ο διαβήτης αποτελεί μία χρόνια νόσο. Η αντιμετώπιση αυτού καθαυτού του διαβήτη, αλλά και η παρακολούθηση γίνεται συνήθως από τον εξειδικευμένο ιατρό. Ανάλογα με την περίπτωση, χορηγούνται αντιδιαβητικά φάρμακα ή ενέσιμη ινσουλίνη. Κατά κανόνα όμως συστήνεται και η ακολούθηση της κατάλληλης διατροφής, η οποία ανάλογα με την περίσταση ενίοτε αποσκοπεί και στην απώλεια βάρους.

Δείτε ΕΔΩ πώς η Ιατρική Κλινική Υπνοθεραπεία (Ύπνωση) μπορεί να βοηθήσει να βελτιώσετε και τις δικές σας διατροφικές συνήθειες!

Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!

 

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας

 

Διαβάστε ακόμα:

– Η αντίσταση στην ινσουλίνη

– Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο;

– Ποιες είναι οι συνέπειες του μεταβολικού συνδρόμου και πώς αντιμετωπίζεται;

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

American Diabetes Association. Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care. 2010 Jan;33 Suppl 1(Suppl 1):S62-9. doi: 10.2337/dc10-S062. Erratum in: Diabetes Care. 2010 Apr;33(4):e57. PMID: 20042775; PMCID: PMC2797383.

Antini C, Caixeta R, Luciani S, Hennis AJM. Diabetes mortality: trends and multi-country analysis of the Americas from 2000 to 2019. Int J Epidemiol. 2024 Feb 1;53(1):dyad182. doi: 10.1093/ije/dyad182. PMID: 38205867; PMCID: PMC10859152.

Echouffo-Tcheugui JB, Perreault L, Ji L, Dagogo-Jack S. Diagnosis and Management of Prediabetes: A Review. JAMA. 2023 Apr 11;329(14):1206-1216. doi: 10.1001/jama.2023.4063. PMID: 37039787.

Eyth E, Zubair M, Naik R. Hemoglobin A1C. [Updated 2025 Jun 2]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549816/

Hossain MJ, Al-Mamun M, Islam MR. Diabetes mellitus, the fastest growing global public health concern: Early detection should be focused. Health Sci Rep. 2024 Mar 22;7(3):e2004. doi: 10.1002/hsr2.2004. PMID: 38524769; PMCID: PMC10958528.

Sapra A, Bhandari P. Diabetes. [Updated 2023 Jun 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551501/