Λίγα λόγια για την τριχόπτωση…
Για να γίνει κατανοητή η έννοια της τριχόπτωσης χρήσιμο είναι να δούμε ποιος είναι ο κύκλος ζωής της τρίχας (βλ. εικόνα). Οι τρίχες διανύουν τρεις βασικές φάσεις ανάπτυξης. Η πρώτη φάση ονομάζεται αναγενής, η οποία είναι και η φάση της ζωής της τρίχας με τη μεγαλύτερη διάρκεια, που κυμαίνεται μεταξύ των δύο και των οκτώ ετών. Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής, η τρίχα μεγαλώνει και αναπτύσσεται. Ακολουθεί η καταγενής φάση, η οποία διαρκεί από δύο μέχρι τρεις εβδομάδες. Κατά τη φάση αυτή ο «αυλός», εντός του οποίου αναπτύσσεται η τρίχα, αρχίζει να χάνει την επαφή του με τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία, που τον περιβάλλουν. Επομένως, σταδιακά περιορίζεται η ροή του αίματος προς την τρίχα. Πρόκειται για μία «μεταβατική» φάση στον κύκλο ζωής της τρίχας διάρκειας περίπου 3 εβδομάδων. Ακολουθεί η τελογενής φάση με διάρκεια 3 περίπου μήνες, κατά τη διάρκεια της οποίας η τρίχα «υποστρέφει» και τελικά «πέφτει». Ακολουθεί η αντικατάστασή της από νέα τρίχα, η οποία ακολουθεί τον ίδιο κύκλο.
Ανά πάσα στιγμή κατά κανόνα ποσοστό μεταξύ του 85% και του 90% των τριχοθυλακίων του τριχωτού της κεφαλής βρίσκονται στην αναγενή φάση. Αντίστοιχα το ποσοστό των τριχοθυλακίων, που βρίσκονται στην καταγενή φάση ανέρχεται στο περίπου 2% και το ποσοστό των τριχοθυλακίων, που βρίσκονται στην τελογενή φάση κυμαίνεται μεταξύ του 10% και του 15%. Πάντως έχει διατυπωθεί η υπόθεση, σύμφωνα με την οποία ενδέχεται το πραγματικό ποσοστό των τριχοθυλακίων, που βρίσκονται στην τελογενή φάση, να έχει μάλλον «υπερτιμηθεί» με την πραγματική τιμή του να φθάνει μόλις το 3,6% των τριχοθυλακίων (Grymowicz και συνεργάτες, 2020).
Η δε διαδικασία της ανάπτυξης της τρίχας εντός του τριχοθυλακίου λαμβάνει χώρα με καθαρώς τυχαίο τρόπο, ώστε κατά μέσον όρο η ποσότητα των νέων τριχών, που παίρνουν τη θέση τους στο τριχωτό της κεφαλής να ισούται με την ποσότητα των τριχών, που αποπίπτουν από αυτό. Έτσι η κάλυψη του τριχωτού παραμένει τελικά λίγο έως πολύ σταθερή (Kunz και συνεργάτες, 2009).
Επηρεάζεται ο κύκλος της ζωής της τρίχας (του τριχοθυλακίου) από τις ορμόνες;
Οι ορμόνες και κυρίως τα ανδρογόνα (δηλαδή οι «ανδρικές» ορμόνες, οι οποίες σε μικρές ποσότητες παράγονται και από τον γυναικείο οργανισμό) έχει καταδειχθεί, πως επηρεάζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας. Όμως, ορμόνες, που επηρεάζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας είναι και η προγεστερόνη, αλλά και τα οιστρογόνα, οι οποίες παράγονται από τις ωοθήκες και μέσω αυτών ρυθμίζεται και ο κύκλος (Grymowicz και συνεργάτες, 2020). Εντούτοις, στη διεθνή βιβλιογραφία δεν ανευρίσκονται στοιχεία, που να καταδεικνύουν, ότι οι «συμπεριφορά» των τριχοθυλακίων επηρεάζεται ουσιωδώς κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου.
Επηρεάζεται ο κύκλος ζωής του τριχοθυλακίου από την εποχή του χρόνου;
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθούμε σε μελέτη με 823 συμμετέχουσες, οι οποίες επισκέφθηκαν δερματολογική κλινική της Ζυρίχης μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου 2001 και της 31ης Αυγούστου 2007, με αίτημα την αξιολόγηση της τριχόπτωσης, που ανέφεραν. Πρόκειται για τη μελέτη με τον μέγιστο αριθμό συμμετεχουσών, η οποία εστίασε στην περιοδικότητα του κύκλου αύξησης και πτώσης της τρίχας μέσα στο έτος αποκλειστικά σε γυναίκες. Οι συντάκτες της συγκεκριμένης μελέτης παρατήρησαν, πως το μέγιστο ποσοστό τριχοθυλακίων, που βρίσκονται στην τελογενή φάση, καταγράφεται τον Ιούλιο μήνα. Με δεδομένο, ότι η τελογενής φάση διαρκεί περίπου 100 ημέρες, είναι λογικό να αναμένει κανείς, πως κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου θα καταγράφεται αύξηση του φαινομένου της τριχόπτωσης. Μία ακόμα κορύφωση του ποσοστού των τριχοθυλακίων, που βρίσκονται στην τελογενή φάση καταγράφηκε τον Απρίλιο, αλλά το ποσοστό αυτό ήταν σε κάθε περίπτωση χαμηλότερο από το αντίστοιχο του Ιουλίου. Το χαμηλότερο ποσοστό τριχοθυλακίων στην τελογενή φάση καταγράφηκε το Φεβρουάριο. Οι παρατηρήσεις αυτές είναι σε συμφωνία με παρατηρήσεις άλλων επιστημόνων, οι οποίοι συνέταξαν μελέτες με μικρότερο αριθμό συμμετεχόντων (Kunz και συνεργάτες, 2009).
Η κυκλική δραστηριότητα των τριχοθυλακίων φαίνεται, πως επηρεάζεται από την ένταση του φωτός στο περιβάλλον, που με τη σειρά της επηρεάζει τους ορμονικούς παράγοντες, που καθορίζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας και αποτελεί το μηχανισμό, μέσω του οποίου ο άνθρωπος, αλλά και τα υπόλοιπα θηλαστικά «ανανεώνουν» το τριχωτό τους. Από εξελικτικής απόψεως μάλιστα είναι λογικό να περιμένει κανείς, πως κατά τη διάρκεια του χειμώνα η τριχόπτωση θα κρατείται τα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα και θα αυξάνεται περί τα τέλη του καλοκαιριού. Έτσι το δέρμα στο τριχωτό της κεφαλής θα είναι καλύτερα προστατευμένο από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, αλλά και από την έντονη ηλιοφάνεια του καλοκαιριού (Kunz και συνεργάτες, 2009).
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Grymowicz M, Rudnicka E, Podfigurna A, Napierala P, Smolarczyk R, Smolarczyk K, Meczekalski B. Hormonal Effects on Hair Follicles. Int J Mol Sci. 2020 Jul 28;21(15):5342. doi: 10.3390/ijms21155342. PMID: 32731328; PMCID: PMC7432488.
Kunz M, Seifert B, Trüeb RM. Seasonality of hair shedding in healthy women complaining of hair loss. Dermatology. 2009;219(2):105-10. doi: 10.1159/000216832. Epub 2009 Apr 29. PMID: 19407435.
