Η Ελεύθεια είναι πιο γνωστή με το όνομα Ειλείθυια. Ήταν θεά της γέννησης και των πόνων του τοκετού.
Η λαϊκή φαντασία της απέδιδε τη δυνατότητα να επεμβαίνει με διαφόρους τρόπους στην πορεία του τοκετού.
Το όνομά της θεωρείται πως εμφανίζεται ήδη σε μία πινακίδα της Γραμμικής Γραφής Β από την Κνωσό.
Ο Ησίοδος θεωρεί την Ελεύθεια αρωγό θεά του τοκετού.
Ο Ωλήν, ο ποιητής, στον οποίον αποδίδεται η ίδρυση του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, στον ύμνο, που της έχει αφιερώσει, τη θεωρεί και μητέρα του Έρωτα.
Η Ελεύθεια θεωρούνταν «πάρεδρος των Μοιρών» και συμμέτοχος στην απόφαση για το πεπρωμένο του νεογνού, ήταν δε τόσο σεβαστή, ώστε χαρακτηριζόνταν ως «πρεσβύτερη το Κρόνου».
Συχνά η Ελεύθεια αγνοούσε τις επιθυμίες της μητέρας της Ήρας και πρωταγωνιστούσε στη γέννηση θεών και ηρώων. Έτσι, παρακούοντας τις εντολές της Ήρας, βοήθησε τη Λητώ να γεννήσει την Άρτεμη και τον Απόλλωνα, ενώ παραστάθηκε στην Αλκμήνη κατά τη γέννηση του Ηρακλή και συμμετείχε και στον τοκετό του Ασκληπιού.
Το ίδιο το όνομά της, αλλά και τα αποδιδόμενα σε αυτήν επίθετα μας αποκαλύπτουν τις δικαιοδοσίες της. Η ετυμολογία του ονόματός της συνδέεται με το ρήμα «ελεύθω» (έρχομαι, φέρω). Κατά το Διόδωρο ήταν η θεά, που φρόντιζε τις επιτόκους και τους παραστεκόταν, όταν ο τοκετός ήταν δύσκολος.
Η Ελεύθεια, αφενός μεν προκαλούσε τους πικρούς πόνους του τοκετού και την έλεγαν «μογοστόκον» ή «πολυστόνον» και τα λεπτά και αόρατα βέλη της διαπερνούσαν το σώμα της τίκτουσας γυναίκας, αφετέρου δε βοηθούσε να χαλαρώσει ο κόλπος της ώστε ο τοκετός να έχει αίσιο τέλος, εξού και τα επίθετά της «ηπία και λυσίζωνος», «πραΰμητις» και «εύλοχος».
Η Ελεύθεια θεωρούνταν προστάτιδα τόσο της μητέρας όσο και του νεογνού. Η λατρεία της ήταν γυναικεία υπόθεση και της γίνονταν αφιερώματα τόσο πριν, όσο και κατά την κρίσιμη ώρα του τοκετού. Θυσίες στο όνομά της στην Αθήνα λάμβαναν χώρα και κατά την εορτή των Αμφιδρομίων, η οποία τελούνταν ή την πέμπτη ή την έβδομη ή την δέκατη ημέρα από τη γέννηση του βρέφους.
Η λατρεία της Ελεύθειας ήταν πολύ διαδεδομένη σε όλη την ελληνική επικράτεια. Τα σημαντικότερα λατρευτικά κέντρα της θεάς εντοπίζονται στην Κρήτη και στη Δήλο. Στην πρώτη λατρευόταν στην Άμνισο, όπου και είχε γεννηθεί μέσα σε ένα σπήλαιο, που ήταν αφιερωμένο στη λατρεία της, και στη Λατώ.
Ιερά αφιερωμένα στην Ελεύθεια υπήρχαν στην Πελοπόννησο, στη Θήρα, στην Αστυπάλαια, στην Πάρο, στην Αμοργό, στην Άνδρο και στην Τήνο.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Εικόνα 1: http://mythology.wikia.com/wiki/File:K19.1Eileithyia.jpg
Εικόνα 2:”Amphora birth Athena Louvre F32″ by Attributed to Group E. Licensed under Public domain via Wikimedia Commons – http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amphora_birth_Athena_Louvre_F32.jpg#mediaviewer/File:Amphora_birth_Athena_Louvre_F32.jpg
