Πότε θα «ακούσω» για πρώτη φορά το μωρό μου;
Η στιγμή, που για πρώτη φορά η έγκυος «ακούει» το μωρό είναι πραγματικά «ιστορική»! Πολύ συχνά το διάστημα, που μεσολαβεί από τη διαπίστωση της εγκυμοσύνης μέχρι να νιώσει η μέλλουσα μητέρα για πρώτη φορά το έμβρυο είναι γεμάτο προσμονή και αδημονία, ιδιαίτερα αν πρόκειται για πρωτοτόκο.
Στα Αγγλικά αυτή η πρώτη επαφή έχει ένα ποιητικό όνομα, λέγεται “quickening”. Η λέξη αυτή στα Ελληνικά μεταφράζεται ως «ζωοποίηση» . Είναι η στιγμή, που για πρώτη φορά η μητέρα έρχεται σε άμεση επαφή με τη νέα ζωή!
Οι περισσότερες γυναίκες περιγράφουν την αίσθηση αυτή σαν ένα «πεταλούδισμα» ή σαν απαλά ρυθμικά χτυπήματα. Είναι μερικές φορές για τη μητέρα δύσκολο στην αρχή να ξεχωρίσει, αν αυτό, που αισθάνεται, είναι κινήσεις του εντέρου ή του εμβρύου.
Αν και η έγκυος αισθάνεται τις εμβρυϊκές κινήσεις στην κοιλιά, η αίσθηση αυτή φαίνεται πως συνδέεται με την επαφή του εμβρύου με τα μυϊκά τοιχώματα της μήτρας και όχι με το μυϊκό τοίχωμα της κοιλιάς. Έτσι το σωματικό βάρος της γυναίκας δεν επηρεάζει ουσιαστικά το πότε αυτή θα νιώσει για πρώτη φορά τις εμβρυϊκές κινήσεις.
Οι συντάκτες μελέτης, στην οποία συμμετείχαν 2.009 γυναίκες, κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως κατά μέσον όρο η έγκυος αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά τις κινήσεις του μωρού στις 19 εβδομάδες κύησης περίπου (Tsakiridis και συνεργάτες, 2022).
Εγώ έχω περάσει τις 20 εβδομάδες και δεν άκουσα ακόμα το μωρό! Να ανησυχήσω;
Η καθυστέρηση αντίληψης από μέρους της μητέρας των εμβρυϊκών κινήσεων δεν αποτελεί από μόνη της λόγο ανησυχίας, αφού, όπως παρατηρούν και οι επιστήμονες, που υπέγραψαν
την προαναφερθείσα μελέτη, παράγοντες, οι οποίοι συνδέονται με «καθυστέρηση» της αντίληψης των κινήσεων του μωρού είναι (Tsakiridis και συνεργάτες, 2022):
• η μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας
• ο υψηλότερος Δείκτης Μάζας Σώματος της μητέρας (Body Mass Index/ BMI)
• η πρώτη εγκυμοσύνη
• η πρόσθια θέση του πλακούντα
Χαρακτηριστικά, αξίζει να αναφερθεί, πως γυναίκες, με «πρότερη εμπειρία», ήτοι γυναίκες, που είχαν ήδη τουλάχιστον μία εγκυμοσύνη, ενίοτε περιγράφουν για πρώτη φορά εμβρυϊκές κινήσεις ακόμα και στις 16 εβδομάδες κύησης, ενώ γυναίκες στην πρώτη τους εγκυμοσύνη σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να περιμένουν ακόμα και έως τις 22 εβδομάδες για να «αισθανθούν» για πρώτη φορά το μωράκι τους (Huecker και συνεργάτες, 2023).
Πώς μεταβάλλονται οι κινήσεις του μωρού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Ήδη από τις 20 εβδομάδες κύησης οι εμβρυϊκές κινήσεις παρουσιάζουν διακύμανση στη συχνότητά τους μέσα στην ημέρα. Το απόγευμα και το βράδυ καταγράφονται συνήθως περίοδοι «μέγιστης δραστηριότητας» του μωρού. Οι εμβρυϊκές κινήσεις είναι κατά κανόνα «απούσες», όταν το μωρό «κοιμάται», κάτι, που συμβαίνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας για διαστήματα, που συνήθως διαρκούν μεταξύ των 20 και των 40 λεπτών και σπάνια ξεπερνούν τα 90 λεπτά σε υγιή έμβρυα (RCOG, 2011).
Γενικά, ο αριθμός των κινήσεων του μωρού βαίνει αυξανόμενος έως τις 32 εβδομάδες της κύησης. Από το ορόσημο αυτό και έπειτα η κινητικότητα του μωρού μένει λίγο έως πολύ σταθερή μέχρι τον τοκετό. Εντούτοις, ο «τρόπος» με τον οποίο το μωρό κινείται μέσα στη μήτρα «μεταβάλλεται», ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης. Κοντά στην Πιθανή Ημερομηνία Τοκετού κατά μέσον όρο καταγράφονται 31 εμβρυϊκές κινήσεις την ώρα. Πάντως ο αριθμός αυτός είναι λίγο «παραπλανητικός», αφού θεωρείται αναμενόμενο αυτός να κυμαίνεται μεταξύ των 16 και των 45 κινήσεων την ώρα, με το μέγιστο χρονικό διάστημα μεταξύ διαδοχικών κινήσεων να κυμαίνεται μεταξύ των 50 και των 75 λεπτών (RCOG, 2011).
Η συχνότητα των εμβρυϊκών κινήσεων φαίνεται, πως είναι ανεξάρτητη, του βάρους του μωρού μετά τις 28 εβδομάδες κύησης με τις κυοφορούσες να περιγράφουν «εντονότερες» κινήσεις, όσο πλησιάζει η ημέρα του τοκετού (Thompson και συνεργάτες, 2023).
Υπάρχουν παράγοντες, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αντίληψη των εμβρυϊκών κινήσεων από την έγκυο;
Παράγοντες, που επηρεάζουν το «πώς» η κυοφορούσα αντιλαμβάνεται τις εμβρυϊκές κινήσεις είναι (RCOG, 2011):
• η θέση της εγκύου – περισσότερες εμβρυϊκές κινήσεις γίνονται αντιληπτές, όταν η έγκυος είναι ξαπλωμένη, εν σχέσει με ό,τι συμβαίνει, όταν αυτή είναι όρθια
• το πόσο «συγκεντρωμένη» είναι η γυναίκα στην καταγραφή των εμβρυϊκών κινήσεων – όταν η γυναίκα είναι απασχολημένη και δεν επικεντρώνει την προσοχή της στις εμβρυϊκές κινήσεις, τότε αντιλαμβάνεται λιγότερες, από όσες αυτές πραγματικά είναι. Αν αντίθετα η καταγραφή λάβει χώρα σε ένα ήσυχο δωμάτιο με τη γυναίκα συγκεντρωμένη στην καταγραφή των κινήσεων, τότε αντιλαμβάνεται κινήσεις, που σε άλλες περιπτώσεις δεν θα είχε παρατηρήσει.
• η θέση του πλακούντα – ο πρόσθιος πλακούντας ενίοτε παρεμποδίζει την αντίληψη των εμβρυϊκών κινήσεων, ιδιαίτερα πριν από τη συμπλήρωση των 28 εβδομάδων κύησης
• η λήψη από τη μητέρα ουσιών, που καταστέλλουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, όπως είναι τα οινοπνευματώδη ποτά και τα οπιούχα ναρκωτικά, οδηγεί και σε μείωση της συχνότητας των εμβρυϊκών κινήσεων
• η άνοδος της τιμής του σακχάρου στο αίμα της μητέρας (όταν για παράδειγμα καταναλώσει τροφή) οδηγεί και σε αύξηση της συχνότητας των εμβρυϊκών κινήσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί, πως το φαινόμενο αυτό δεν έχει καταγραφεί σε όλες τις σχετικές μελέτες
• το κάπνισμα φαίνεται, πως οδηγεί σε μείωση των εμβρυϊκών κινήσεων
• η χορήγηση κορτικοστεροειδών στη μητέρα στα πλαίσια της επιτάχυνσης της ωρίμανσης των πνευμόνων έχει αναφερθεί από κάποιους, ότι οδηγεί σε μείωση των εμβρυϊκών κινήσεων και επηρεάζει τα ευρήματα του καρδιοτοκογραφήματος για διάστημα, που ενίοτε ξεπερνάει και τις 2 ημέρες από τη χορήγηση της αγωγής
• η θέση του εμβρύου μέσα στη μήτρα – στο 80% των περιπτώσεων, που η κυοφορούσα αδυνατεί να αντιληφθεί τις κινήσεις του εμβρύου, η σπονδυλική στήλη του μωρού είναι γυρισμένη προς την κοιλιά της
Αντίθετα, το μέγεθος του μωρού δεν επηρεάζει την ικανότητα της εγκύου να εντοπίσει τις κινήσεις του (Thompson και συνεργάτες, 2023).
Πώς μπορούμε να καταγράψουμε τις κινήσεις του μωρού μέσα στη μήτρα;
Η «κλασσική» τεχνική καταγραφής των εμβρυϊκών κινήσεων ως βάση έχει τις σχετικές αναφορές από τη μητέρα. Πάντως, μελέτες, στις οποίες οι κινήσεις του μωρού καταγράφονταν ταυτόχρονα από υπερηχογράφο και την έγκυο κατέδειξαν, πως ο εντοπισμός τους από την έγκυο παρουσιάζει ιδιαίτερα ευρύ φάσμα «ευαισθησίας», αφού – ανάλογα και με τη μελέτη – οι έγκυοι καταγράφουν από 37% έως 88% των εμβρυϊκών κινήσεων, ενώ έντονες κινήσεις, που διαρκούν για περισσότερα από 7 δευτερόλεπτα είναι πιθανότερο να γίνουν αισθητές από τη γυναίκα. Φαίνεται, πως μεγαλύτερος αριθμός εμβρυϊκών κινήσεων γίνεται αντιληπτός κατά τις απογευματινές ή τις βραδινές ώρες με την έγκυο ξαπλωμένη. Η παρατήρηση αυτή ενδεχομένως να σχετίζεται με την αυξημένη συγκέντρωση της γυναίκας στον εντοπισμό των κινήσεων τότε. Μάλιστα ο μέσος χρόνος καταγραφής από τη μητέρα 10 κινήσεων κυμαίνεται από τα 21 λεπτά, όταν αυτή είναι συγκεντρωμένη, ενώ αυτός φθάνει ακόμα και τα 162 λεπτά, όταν η προσοχή της έχει αποσπασθεί (RCOG, 2011).
Στα πλαίσια της παρακολούθησης των εμβρυϊκών κινήσεων από τη μητέρα έχει προταθεί η μέθοδος του «μετράω μέχρι το 10», ήτοι η καταγραφή του χρονικού διαστήματος, εντός του οποίου η γυναίκα θα καταγράψει 10 εμβρυϊκές κινήσεις. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, αν η γυναίκα χρειαστεί περισσότερες από 2, το πολύ 3 ώρες, να καταγράψει 10 κινήσεις, τότε η οδηγία είναι να επικοινωνήσει με τον ιατρό της (Huecker και συνεργάτες, 2023). Έχει εξάλλου υπολογισθεί, πως στο 90% των περιπτώσεων κυήσεων ηλικίας μεταξύ των 22 και των 36 εβδομάδων, ο χρόνος, που θα χρειαστεί η γυναίκα, προκειμένου να καταγράψει 10 κινήσεις φθάνει τα 25 λεπτά, ενώ το αντίστοιχο χρονικό διάστημα για κυήσεις ηλικίας από 37 έως 40 εβδομάδες φθάνει τα 35 λεπτά (Kuwata και συνεργάτες, 2008). Έχει δε διατυπωθεί η άποψη, πως η παρακολούθηση από την πλευρά της εγκύου των εμβρυϊκών κινήσεων, ενδεχομένως – στην περίπτωση, που η κινητικότητα είναι μειωμένη – να την ωθήσει να ζητήσει ιατρική αρωγή νωρίτερα, με αποτέλεσμα να μειωθεί η πιθανότητα για ενδομήτριο εμβρυϊκό θάνατο (Koshida και συνεργάτες, 2018; Koshida και συνεργάτες, 2021).
Πάντως, η εν τοις πράγμασι χρησιμότητα της μέτρησης των εμβρυϊκών κινήσεων από τη μητέρα στα πλαίσια της μείωσης των πιθανοτήτων ενδομήτριου εμβρυϊκού θανάτου αμφισβητείται από αρκετούς με τη μέθοδο αυτή μάλλον να αυξάνει την ψυχική πίεση της μητέρας, χωρίς να έχει κάποιο όφελος (RCOG, 2011; Winje και συνεργάτες, 2011). Χρήσιμον θα ήταν στο σημείο αυτό να αναφερθεί, πως και η υψηλή συχνότητα εμβρυϊκών κινήσεων ενίοτε συνδέεται με δυσχέρεια του εμβρύου, που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατό του (Whitehead και συνεργάτες, 2020).
Επομένως, αν – για τον οποιοδήποτε λόγο – ανησυχήσετε, καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον θεράποντα μαιευτήρα (RCOG, 2011).
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Huecker BR, Jamil RT, Thistle J. Fetal Movement. [Updated 2023 Feb 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470566/
Koshida S, Ono T, Tsuji S, Murakami T, Arima H, Takahashi K. Fetal movement frequency and the effect of associated perinatal factors: Multicenter study. Women Birth. 2019 Apr;32(2):127-130. doi: 10.1016/j.wombi.2018.06.010. Epub 2018 Jun 28. PMID: 31007206.
Koshida S, Tokoro S, Katsura D, Tsuji S, Murakami T, Takahashi K. Fetal movement counting is associated with the reduction of delayed maternal reaction after perceiving decreased fetal movements: a prospective study. Sci Rep. 2021 May 24;11(1):10818. doi: 10.1038/s41598-021-90240-4. PMID: 34031497; PMCID: PMC8144404.
Kuwata T, Matsubara S, Ohkusa T, Ohkuchi A, Izumi A, Watanabe T, Suzuki M. Establishing a reference value for the frequency of fetal movements using modified ‘count to 10’ method. J Obstet Gynaecol Res. 2008 Jun;34(3):318-23. doi: 10.1111/j.1447-0756.2008.00791.x. PMID: 18588609.
RCOG (Royal College of Obstetricians & Gynecologists), “Reduced fetal movements”, Green – top Guideline No. 57, February 2011
Thompson JMD, Heazell AEP, Cronin RS, Wilson J, Li M, Gordon A, Askie LM, O’Brien LM, Raynes-Greenow C, Stacey T, Mitchell EA, McCowan LME, Bradford BF. Does fetal size affect maternal perception of fetal movements? Evidence from an individual participant data meta-analysis. Acta Obstet Gynecol Scand. 2023 Nov;102(11):1586-1592. doi: 10.1111/aogs.14652. Epub 2023 Aug 8. PMID: 37553853; PMCID: PMC10577624.
Tsakiridis I, Zerva C, Mamopoulos A, Kalogiannidis I, Athanasiadis A, Dagklis T. Maternal perception of fetal movements: onset and associated factors. J Perinat Med. 2022 Jul 4;50(9):1174-1179. doi: 10.1515/jpm-2021-0606. PMID: 35779269.
Whitehead CL, Cohen N, Visser GHA, Farine D. Are increased fetal movements always reassuring? J Matern Fetal Neonatal Med. 2020 Nov;33(21):3713-3718. doi: 10.1080/14767058.2019.1582027. Epub 2019 Feb 22. PMID: 30744445.
Winje BA, Saastad E, Gunnes N, Tveit JV, Stray-Pedersen B, Flenady V, Frøen JF. Analysis of ‘count-to-ten’ fetal movement charts: a prospective cohort study. BJOG. 2011 Sep;118(10):1229-38. doi: 10.1111/j.1471-0528.2011.02993.x. Epub 2011 May 18. PMID: 21585644.
