Τι ορίζουμε ως υπογονιμότητα;
Ως υπογονιμότητα σε γυναίκες με ηλικία μικρότερη των 35 ετών ορίζεται η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από ένα έτος, κατά το οποίο το ζευγάρι είχε επαφές άνευ προφυλάξεων ή η γυναίκα υπεβλήθη κατ’ επανάληψη σε θεραπεία γονιμότητας μέσω της δωρεάς σπέρματος. Αν η ηλικία της γυναίκας υπερβαίνει τα 35 έτη, τότε το εν λόγω διάστημα μειώνεται από το έτος στους 6 μήνες (Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine, 2013).
Τι είναι η παχυσαρκία;
Ένα βασικό εργαλείο μέτρησης, που χρησιμοποιείται στη διάγνωση της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας/ Σώματος (Body Mass Index/ BMI). Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά με το ύψος σε μέτρα υψωμένο στο τετράγωνο, οπότε η μονάδα του BMI είναι τα Kg/m^2. Ανάλογα με τη μέτρηση αυτή ο καθένας κατατάσσεται στις παρακάτω κατηγορίες (Panuganti και συνεργάτες, 2023):
• Λιποβαρής: BMI μικρότερος των 18,5 Kg/m^2
• Φυσιολογικό βάρος (Νορμοβαρής): BMI μεταξύ των 18,5Kg/m^2 και των 24,9Kg/m^2
• Υπέρβαρος: BMI μεταξύ των 25 Kg/m^2 και των 29,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 1): BMI μεταξύ των 30 Kg/m^2 και των 34,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 2): BMI μεταξύ των 35 Kg/m^2 και των 39,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 3): BMI μεγαλύτερος των 40 Kg/m^2
Σε μελέτη του 2006 (Kapantais και συνεργάτες, 2006), στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από το ιστορικό 17,341 ανδρών και γυναικών, που κατοικούσαν στην Ελλάδα και είχαν ηλικία μεταξύ των 20 και των 70 ετών, υπολογίστηκε, πως ο μέσος BMI ανήρχετο στα 26,5 (27,3 Kg/m^2 για τους άνδρες και 25,7 Kg/m^2 για τις γυναίκες). Το δε ποσοστό του πληθυσμού, που παρουσίαζε παχυσαρκία έφθανε το 22,5% (26% για τους άνδρες και 18.2% για τις γυναίκες), ενώ υπέρβαρο ήταν το 35,2% του πληθυσμού (41,1% των ανδρών και 29,9% των γυναικών). Τα δε ποσοστά παχυσαρκίας παρέμεναν περίπου σταθερά ανεξάρτητα από την ηλικία, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά μεταξύ των γυναικών παρουσίαζαν αυξητική τάση με την ηλικία.
Σε γενικές γραμμές θεωρούμε, πως η εκδήλωση της παχυσαρκίας συνδέεται με την «ανισορροπία» μεταξύ της προσλαμβανόμενης από την τροφή ενέργειας και της καταναλισκόμενης ενέργειας για την κάλυψη των σωματικών αναγκών. Η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος και η ανάλυση των αιτίων της, που κατά περίπτωσιν είναι γενετικά, πολιτισμικά και κοινωνικά, κείται πέραν του σκοπού στου παρόντος πονήματος. Άλλα αίτια της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα, τις διαταραχές ύπνου, ενδοκρινικές διαταραχές, λήψη κάποιων τύπων φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και την κατανάλωση τροφίμων, που έχουν υποστεί έντονη επεξεργασία και χαρακτηρίζονται από την εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες (Panuganti και συνεργάτες, 2023).
Είναι γνωστό, πως η παχυσαρκία της γυναίκας έχει συσχετισθεί με μείωση της γονιμότητάς της. Φαίνεται πάντως, πως η παχυσαρκία και του άνδρα επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα του ζευγαριού, ήτοι τη δυνατότητά του να επιτύχει κύηση και να τεκνοποιήσει.
Το βάρος όχι μόνον της γυναίκας, αλλά και του άνδρα επηρεάζουν τη γονιμότητα του ζευγαριού; Τι λένε τα επιστημονικά στοιχεία;
Οι συντάκτες μελέτης, η οποία περιέλαβε 47.835 ζευγάρια και διήρκεσε από το 1996 έως το 2002, κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως εν συγκρίσει με τα ζευγάρια με φυσιολογικό BMI, τα υπέρβαρα, αλλά και τα παχύσαρκα ζευγάρια είχαν 41% και 174% αντίστοιχα αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της υπογονιμότητας (Ramlau-Hansen και συνεργάτες, 2007).
Φαίνεται, πως τα ζευγάρια, στα οποία τόσο ο άνδρας, όσο και η γυναίκα είναι παχύσαρκοι δυσκολεύονται περισσότερο να τεκνοποιήσουν, αφού ο μέσος χρόνος, που μεσολαβεί από την έναρξη των προσπαθειών για επίτευξη κύησης, έως την ευόδωση των προσπαθειών αυτών είναι κατά κανόνα μακρύτερος σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει μεταξύ των ζευγαριών με φυσιολογικό βάρος (Sundaram και συνεργάτες, 2017; Zhang και συνεργάτες, 2020).
Είναι εξάλλου γνωστό, πως η παχυσαρκία της γυναίκας συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων αποβολής. Έχει πάντως παρατηρηθεί, πως εκτός της παράτασης του διαστήματος, που θα χρειαστεί έως ότου το ζευγάρι επιτύχει κύηση, η παχυσαρκία των δύο συντρόφων – και όχι μόνον η παχυσαρκία της γυναίκας – συσχετίζεται και με αύξηση των πιθανοτήτων για αποβολή (Boxem και συνεργάτες, 2024).
Στατιστικά στοιχεία, όπως είναι τα προαναφερθέντα, έχουν ωθήσει τους επιστήμονες να συστήνουν τη συμπερίληψη της παχυσαρκίας του ζεύγους στη διαδικασία εκτίμησης της γονιμότητάς του, αλλά και διατύπωσης της ιατρικής συμβουλής αντιμετώπισης της υπογονιμότητας (Mahalingaiah, 2020).
Γιατί η παχυσαρκία του ζεύγους επηρεάζει τις πιθανότητές του να αποκτήσει παιδί;
Ο λιπώδης ιστός δεν είναι «αδρανής», αλλά συμμετέχει ενεργά στο μεταβολισμό. Έτσι η παχυσαρκία μειώνει τη γονιμότητα της γυναίκας, διότι (Broughton & Moley, 2017; Silvestris και συνεργάτες, 2018; Marinelli και συνεργάτες, 2022; Gautam και συνεργάτες, 2023; Clemente-Suárez και συνεργάτες, 2023; Zheng και συνεργάτες, 2024):
• από το λιπώδη ιστό παράγονται ουσίες, οι οποίες αφενός διαταράσσουν την παραγωγή των ορμονών, που ρυθμίζουν την ωρίμανση των ωαρίων εντός των ωοθηκών, αφετέρου παρεμποδίζουν την εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα
• η υπερβολική παρουσία λιπώδους ιστού συνδέεται με την εκδήλωση χρόνιας φλεγμονής, η οποία βλάπτει τόσο το ενδομήτριο, όσο και τα ωάρια
• τα ωάρια των παχύσαρκων γυναικών έχει παρατηρηθεί, πως παρουσιάζουν βλάβη στα μιτοχόνδριά τους (πρόκειται για τα κυτταρικά οργανίδια, που εμπλέκονται στην παραγωγή ενέργειας)
• παρουσία παχυσαρκίας παρατηρείται διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων με αποτέλεσμα την πρόκληση βλάβης στο έμβρυο
Αν και μελέτες έχουν καταδείξει, ότι η παχυσαρκία ασκεί αρνητική επιρροή στη γονιμότητα του άνδρα (Nguyen και συνεργάτες, 2007; Chambers & Richard, 2015) οι υποκείμενοι μηχανισμοί δεν έχουν προς ώρας διαλευκανθεί (Ameratunga και συνεργάτες, 2023). Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, ότι οι παχύσαρκοι άνδρες αντιμετωπίζουν υψηλότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαταραχές στην έκκριση των ορμονών, οι οποίες εμπλέκονται στην σπερματογένεση (τη διαδικασία παραγωγής σπερματοζωαρίων), ενώ η συγκεκριμένη βιολογική διεργασία στους παχύσαρκους άνδρες ενδέχεται να παρεμποδίζεται και εξαιτίας της διάχυτης χρόνιας φλεγμονής, η οποία συχνά συνυπάρχει με την παχυσαρκία (Leisegang και συνεργάτες, 2021). Επιπλέον, ενδέχεται η παχυσαρκία να συσχετίζεται και με διαταραχή του γενετικού υλικού (του DNA δηλαδή) των σπερματοζωαρίων, το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζει υψηλά ποσοστά κατάτμησης (DNA fragmentation) (τα μόριά του είναι «τεμαχισμένα») (Service και συνεργάτες, 2023; Cannarella και συνεργάτες, 2024).
Πώς μπορώ να χάσω βάρος;
Δεν υπάρχει μέθοδος απώλειας βάρους, η οποία δεν περιλαμβάνει κάποιου είδους «παρέμβαση» στον τρόπο διατροφής του ενδιαφερομένου (Freire, 2020; Kim, 2021). Είναι σημαντικό επομένως να μεταβληθεί η «διατροφική συμπεριφορά» του ατόμου, που ζητά να χάσει βάρος.
Από την ανάγνωση της διεθνούς ιατρικής βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η υποβολή σε Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία (ονομάζεται και «Κλινική Ύπνωση») των παχύσαρκων ατόμων οδηγεί σε βελτίωση των διατροφικών συνηθειών (Roslim και συνεργάτες, 2020; Delestre και συνεργάτες, 2022) και απώλεια βάρους (Erşan & Erşan, 2020; Roslim και συνεργάτες, 2022). Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης συχνά το άτομο κατευθύνεται από τον υπνοθεραπευτή στην «διανοητική δοκιμή/ πρόβα» (cognitive rehearsal), στα πλαίσια της οποίας οδηγείται να «φαντασθεί» τον εαυτό του να καταναλώνει τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας (Comșa και συνεργάτες, 2022). Επίσης, όπως η διαφήμιση χρησιμοποιεί τη «νοερή εικόνα», προκειμένου να «οδηγήσει» το άτομο στην αλόγιστη κατανάλωση τροφής, η ίδια τεχνική χρησιμοποιείται και στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης, μόνο που στην περίπτωση αυτή η «κατευθυνόμενη» από το θεραπευτή «νοερή εικόνα» οδηγεί το άτομο στην κατάκτηση του έλλογου ελέγχου της όρεξής του και της διατροφής του (Giacobbi και συνεργάτες, 2018).
Πολλοί είναι οι θεραπευόμενοι, οι οποίοι θέλουν να χάσουν βάρος και φοβούνται – όχι τελείως άδικα – ότι η στέρηση της τροφής στα πλαίσια της δίαιτας, που θα χρειαστεί να ακολουθήσουν, θα προκαλέσει ακόμα πιο έντονη επιθυμία για φαγητό, η οποία ενδεχομένως να καταστεί και «ακατανίκητη». Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης όμως γίνεται κατανοητό, πως ναι μεν η μειωμένη πρόσληψη τροφής στα πλαίσια της διαδικασίας απώλειας βάρους σχετίζεται με αύξηση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής (αύξηση της «λιγούρας» δηλαδή), αλλά σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα ο περιορισμός στην πρόσληψη τροφής στην πραγματικότητα οδηγεί σε μείωση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής μειώνοντας τις «λιγούρες» (Meule, 2020).
Ενδιαφέρον δε παρουσιάζει και μελέτη, οι συντάκτες της οποίας διετύπωσαν την υπόθεση, πως δια της κλινικής ύπνωσης επιτυγχάνεται έλεγχος της όρεξης δια της μεταβολής των ορμονών και των πρωτεϊνών, που ρυθμίζουν την όρεξη (Cioffi και συνεργάτες, 2020).
Τι είναι η κλινική ύπνωση;
Ο πλήρης τίτλος της εν λόγω μεθόδου είναι «Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία». Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).
Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).
Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).
Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).
Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.
Ποιοι ασκούν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία;
Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS), όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.
Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερα για την ιατρική κλινική ύπνωση!
Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, που σας απασχολεί!
Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ameratunga D, Gebeh A, Amoako A. Obesity and male infertility. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2023 Aug;90:102393. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2023.102393. Epub 2023 Aug 4. PMID: 37572397.
Boxem AJ, Blaauwendraad SM, Mulders AGMGJ, Bekkers EL, Kruithof CJ, Steegers EAP, Gaillard R, Jaddoe VWV. Preconception and Early-Pregnancy Body Mass Index in Women and Men, Time to Pregnancy, and Risk of Miscarriage. JAMA Netw Open. 2024 Sep 3;7(9):e2436157. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2024.36157. PMID: 39298166; PMCID: PMC11413718.
Broughton DE, Moley KH. Obesity and female infertility: potential mediators of obesity’s impact. Fertil Steril. 2017 Apr;107(4):840-847. doi: 10.1016/j.fertnstert.2017.01.017. Epub 2017 Mar 11. PMID: 28292619.
Cannarella R, Crafa A, Curto R, Condorelli RA, La Vignera S, Calogero AE. Obesity and male fertility disorders. Mol Aspects Med. 2024 Jun;97:101273. doi: 10.1016/j.mam.2024.101273. Epub 2024 Apr 8. PMID: 38593513.
Chambers TJ, Richard RA. The impact of obesity on male fertility. Hormones (Athens). 2015 Oct-Dec;14(4):563-8. doi: 10.14310/horm.2002.1621. PMID: 26732149.
Chand SP, Kuckel DP, Huecker MR. Cognitive Behavior Therapy. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/
Cioffi I, Gambino R, Rosato R, Properzi B, Regaldo G, Ponzo V, Pellegrini M, Contaldo F, Pasanisi F, Ghigo E, Bo S. Acute assessment of subjective appetite and implicated hormones after a hypnosis-induced hallucinated meal: a randomized cross-over pilot trial. Rev Endocr Metab Disord. 2020 Sep;21(3):411-420. doi: 10.1007/s11154-020-09559-4. PMID: 32418064.
Clemente-Suárez VJ, Redondo-Flórez L, Beltrán-Velasco AI, Martín-Rodríguez A, Martínez-Guardado I, Navarro-Jiménez E, Laborde-Cárdenas CC, Tornero-Aguilera JF. The Role of Adipokines in Health and Disease. Biomedicines. 2023 Apr 27;11(5):1290. doi: 10.3390/biomedicines11051290. PMID: 37238961; PMCID: PMC10216288.
Comșa LT, David OA, David DO. Eating Behavior-Choice or Reconstruction of Past Experience? A Randomized Clinical Trial of Changing Eating Intentions of Healthy Adults Through Hypnotic Suggestions. Behav Ther. 2022 Mar;53(2):323-333. doi: 10.1016/j.beth.2021.09.005. Epub 2021 Oct 9. PMID: 35227407.
Delestre F, Lehéricey G, Estellat C, Diallo MH, Hansel B, Giral P. Hypnosis reduces food impulsivity in patients with obesity and high levels of disinhibition: HYPNODIET randomized controlled clinical trial. Am J Clin Nutr. 2022 Jun 7;115(6):1637-1645. doi: 10.1093/ajcn/nqac046. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2022 Oct 6;116(4):1187. doi: 10.1093/ajcn/nqac226. PMID: 35170724.
Erşan S, Erşan EE. Effects of Hypnotherapy on Weight Loss and thus on Serum Leptin, Adiponectin, and Irisin Levels in Obese Patients. J Altern Complement Med. 2020 Nov;26(11):1047-1054. doi: 10.1089/acm.2020.0104. Epub 2020 Jul 21. PMID: 32716207.
Freire R. Scientific evidence of diets for weight loss: Different macronutrient composition, intermittent fasting, and popular diets. Nutrition. 2020 Jan;69:110549. doi: 10.1016/j.nut.2019.07.001. Epub 2019 Jul 4. PMID: 31525701.
Gautam D, Purandare N, Maxwell CV, Rosser ML, O’Brien P, Mocanu E, McKeown C, Malhotra J, McAuliffe FM; FIGO Committee on Impact of Pregnancy on Long-term Health and the FIGO Committee on Reproductive Medicine, Endocrinology and Infertility. The challenges of obesity for fertility: A FIGO literature review. Int J Gynaecol Obstet. 2023 Jan;160 Suppl 1(Suppl 1):50-55. doi: 10.1002/ijgo.14538. PMID: 36635080; PMCID: PMC10107441.
Geagea D, Ogez D, Kimble R, Tyack Z. Redefining hypnosis: A narrative review of theories to move towards an integrative model. Complement Ther Clin Pract. 2024 Feb;54:101826. doi: 10.1016/j.ctcp.2023.101826. Epub 2023 Dec 30. PMID: 38199053.
Giacobbi P Jr, Long D, Nolan R, Shawley S, Johnson K, Misra R. Guided imagery targeting exercise, food cravings, and stress: a multi-modal randomized feasibility trial. J Behav Med. 2018 Feb;41(1):87-98. doi: 10.1007/s10865-017-9876-5. Epub 2017 Aug 1. PMID: 28766183; PMCID: PMC7147977.
Heap, M. (2012). Hypnotherapy: A Handbook: A handbook. McGraw-Hill Education (UK).
Kim JY. Optimal Diet Strategies for Weight Loss and Weight Loss Maintenance. J Obes Metab Syndr. 2021 Mar 30;30(1):20-31. doi: 10.7570/jomes20065. PMID: 33107442; PMCID: PMC8017325.
Leisegang K, Sengupta P, Agarwal A, Henkel R. Obesity and male infertility: Mechanisms and management. Andrologia. 2021 Feb;53(1):e13617. doi: 10.1111/and.13617. Epub 2020 May 12. PMID: 32399992.
Mahalingaiah S. It’s time to include couple-based body mass index counseling in the infertility clinic visit. Fertil Steril. 2020 Nov;114(5):971. doi: 10.1016/j.fertnstert.2020.07.058. Epub 2020 Oct 3. PMID: 33023739.
Marinelli S, Napoletano G, Straccamore M, Basile G. Female obesity and infertility: outcomes and regulatory guidance. Acta Biomed. 2022 Aug 31;93(4):e2022278. doi: 10.23750/abm.v93i4.13466. PMID: 36043953; PMCID: PMC9534231.
Meule A. The Psychology of Food Cravings: the Role of Food Deprivation. Curr Nutr Rep. 2020 Sep;9(3):251-257. doi: 10.1007/s13668-020-00326-0. PMID: 32578025; PMCID: PMC7399671.
Montgomery GH, Weltz CR, Seltz M, Bovbjerg DH. Brief presurgery hypnosis reduces distress and pain in excisional breast biopsy patients. Int J Clin Exp Hypn. 2002 Jan;50(1):17-32. doi: 10.1080/00207140208410088. PMID: 11778705.
Nguyen, R. H., Wilcox, A. J., Skjærven, R., & Baird, D. D. (2007). Men’s body mass index and infertility. Human Reproduction, 22(9), 2488-2493.
Panuganti KK, Nguyen M, Kshirsagar RK. Obesity. [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459357/
Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Definitions of infertility and recurrent pregnancy loss: a committee opinion. Fertil Steril. 2013 Jan;99(1):63. doi: 10.1016/j.fertnstert.2012.09.023. Epub 2012 Oct 22. PMID: 23095139.
Ramlau-Hansen CH, Thulstrup AM, Nohr EA, Bonde JP, Sørensen TI, Olsen J. Subfecundity in overweight and obese couples. Hum Reprod. 2007 Jun;22(6):1634-7. doi: 10.1093/humrep/dem035. Epub 2007 Mar 7. PMID: 17344224.
Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Hassan H, Lua PL. Hypnotherapy for overweight and obese patients: A narrative review. J Integr Med. 2021 Jan;19(1):1-5. doi: 10.1016/j.joim.2020.10.006. Epub 2020 Oct 22. PMID: 33162374.
Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Shahril MR, Lua PL. Does hypnosis result in greater weight loss compared to conventional approach? Am J Clin Hypn. 2022 Oct;65(2):99-109. doi: 10.1080/00029157.2021.2010642. Epub 2022 Feb 2. PMID: 35108492.
Service CA, Puri D, Al Azzawi S, Hsieh TC, Patel DP. The impact of obesity and metabolic health on male fertility: a systematic review. Fertil Steril. 2023 Dec;120(6):1098-1111. doi: 10.1016/j.fertnstert.2023.10.017. Epub 2023 Oct 14. PMID: 37839720.
Silvestris E, de Pergola G, Rosania R, Loverro G. Obesity as disruptor of the female fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Mar 9;16(1):22. doi: 10.1186/s12958-018-0336-z. PMID: 29523133; PMCID: PMC5845358.
Sundaram R, Mumford SL, Buck Louis GM. Couples’ body composition and time-to-pregnancy. Hum Reprod. 2017 Mar 1;32(3):662-668. doi: 10.1093/humrep/dex001. PMID: 28158570; PMCID: PMC5400044.
Williamson A. What is hypnosis and how might it work? Palliat Care. 2019 Jan 31;12:1178224219826581. doi: 10.1177/1178224219826581. PMID: 30728719; PMCID: PMC6357291.
Zhang Y, Zhang J, Zhao J, Hong X, Zhang H, Dai Q, Wang Y, Yang X, Wang Q, Shen H, Peng Z, Zhang Y, Qi D, Yang Y, Zhang Y, Yan D, Ma X. Couples’ prepregnancy body mass index and time to pregnancy among those attempting to conceive their first pregnancy. Fertil Steril. 2020 Nov;114(5):1067-1075. doi: 10.1016/j.fertnstert.2020.05.041. Epub 2020 Oct 14. PMID: 33066977.
Zheng L, Yang L, Guo Z, Yao N, Zhang S, Pu P. Obesity and its impact on female reproductive health: unraveling the connections. Front Endocrinol (Lausanne). 2024 Jan 9;14:1326546. doi: 10.3389/fendo.2023.1326546. PMID: 38264286; PMCID: PMC10803652.
