Τι είναι το σάκχαρο και ποια η σημασία του;
Το σάκχαρο είναι η βασική πηγή ενέργειας του σώματός μας.
Διαταραχές στο μεταβολισμό του σακχάρου, δηλαδή στον τρόπο, που το σώμα μας «χρησιμοποιεί» το σάκχαρο, είναι η βάση της νοσολογικής οντότητας, που ονομάζεται διαβήτης.
Ο διαβήτης έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για το άτομο, αφού επηρεάζει αρνητικά τη δομή των αγγείων και κατά προέκταση τη λειτουργία διαφόρων οργάνων και συστημάτων του σώματος, συγκεκριμένα:
• Του νευρικού
• Του καρδιαγγειακού
• Των νεφρών
• Των οφθαλμών
Ο διαβήτης όμως ενδέχεται να εμφανιστεί για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης, οπότε μιλάμε για διαβήτη κύησης.
Τόσο η γυναίκα, που εμφάνισε διαβήτη κύησης, όσο και αυτή, που είχε διαγνωστεί με διαβήτη κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, αλλά και αυτή, που πριν την εγκυμοσύνη είχε ήδη διαγνωστεί με διαβήτη, αντιμετωπίζουν αυξημένη πιθανότητα επιπλοκών κατά την κύηση, αν ο διαβήτης δεν ελεγχθεί επαρκώς.
Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη, αλλά και του διαβήτη κύησης;
Η διάγνωση αμφοτέρων των παθολογιών εδράζεται στη μέτρηση των τιμών σακχάρου στο αίμα της εγκύου, αλλά και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).
Τι είναι η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη και ποια η σημασία της;
Η Αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη του αίματος, που εντοπίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες. Ένα ποσοστό της πρωτεΐνης αυτής είναι ενωμένο με το σάκχαρο γλυκόζη, εξού και ο όρος «γλυκοζυλυωμένη».
Το ποσοστό της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης αντικατοπτρίζει το μέσο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα, όπως αυτό διαμορφώθηκε τους προηγούμενους 2 με 3 μήνες. Επομένως, αν το ποσοστό αυτό υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο, τότε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της εξεταζόμενης ήταν υψηλά κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οπότε και μιλάμε για διαβήτη (Eyth & Naik, 2025).
Έτσι δεν αποκλείεται μια γυναίκα, που μόλις έμεινε έγκυος και στα πλαίσια της κύησης υποβλήθηκε σε προγεννητικό έλεγχο, να ανακαλύψει, πως είχε διαβήτη, χωρίς να το γνωρίζει.
Σύμφωνα με το (Centers for Disease Control and Prevention/ CDC) ένας στους τρεις Αμερικανούς φαίνεται πως παρουσιάζουν μια κατάσταση, η οποία ονομάζεται προδιαβήτης, με το 90% αυτών να μην το γνωρίζουν (Eyth & Naik, 2025). Οι ενήλικες αυτοί παρουσιάζουν μεν υψηλές τιμές σακχάρου στο αίμα τους, αλλά όχι αρκετά, ώστε να διαγνωστούν με Διαβήτη.
Όσον αφορά τα σχετικά στατιστικά στην Ελλάδα, σε μελέτη με 4393 συμμετέχοντες, το 11,9% παρουσίαζαν διαβήτη και το γνώριζαν, το 10,4% παρουσίαζαν διαβήτη χωρίς να το γνωρίζουν και το 12,4% παρουσίαζαν προδιαβήτη (Makrilakis και συνεργάτες).
Συνεπώς, δεν είναι σπάνιο κάποια γυναίκα να διαγνωστεί με Διαβήτη, όταν υποβληθεί στις αιματολογικές εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου και μετρηθούν υψηλές τιμές Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις γυναικών, που πριν από τον έλεγχο αυτό δεν γνώριζαν, πως πάσχουν από Διαβήτη, καθότι η νόσος αυτή καθυστερεί να δώσει συμπτώματα.
Ποια είναι τα επίπεδα σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη;
Με δεδομένη τη διακύμανση της γλυκαιμίας και της επιρροής σε αυτήν των γευμάτων, το σάκχαρο μετράται μετά από νηστεία. Προκειμένου η μέτρηση του σακχάρου νηστείας να είναι αξιόπιστη, συστήνεται για τουλάχιστον 8 ώρες να μην έχετε λάβει τίποτα από του στόματος, πλην νερού.
Αυτού καθαυτού του διαβήτη προηγείται συχνά ένα «προ – διαβητικό» στάδιο. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από τις εξής τιμές, που ισχύουν για άτομα, που δεν είχαν προηγουμένως διαγνωστεί ήδη με διαβήτη (Echouffo-Tcheugui και συνεργάτες, 2023):
• Σακχαραιμία: 100 – 125 mg/dL
• HbA1c: 5,7% – 6,4%
Οι τιμές, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη είναι οι ακόλουθες (American Diabetes Association, 2010):
• μία μέτρηση σακχαραιμίας νηστείας < 125 mg/dL
• μία μέτρηση επιπέδων HbA1c < 6,5%
• Μία τυχαία μέτρηση σακχαραιμίας < 200 mg/dL (με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας)e;”>Ποια είναι τα επίπεδα σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη;
Είναι χρήσιμο να έχουμε για εικόνα της κατάστασης της γυναίκας πριν ακόμα μπει στην εγκυμοσύνη, ώστε να λάβουμε τα μέτρα μας κατά τη διάρκεια της κύησης το νωρίτερο δυνατό, αν προκύψει, πως αυτή πάσχει από διαβήτη.
Με δεδομένη τη διακύμανση της γλυκαιμίας και της επιρροής σε αυτής των γευμάτων, το σάκχαρο μετράται μετά από νηστεία. Προκειμένου η μέτρηση του σακχάρου νηστείας να είναι αξιόπιστη, συστήνεται για τουλάχιστον 8 ώρες να μην έχετε λάβει τίποτα από του στόματος, πλην νερού.
Αυτού καθαυτού του διαβήτη προηγείται συχνά ένα «προ – διαβητικό» στάδιο. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από τις εξής τιμές, που ισχύουν για άτομα, που δεν είχαν προηγουμένως διαγνωστεί ήδη με διαβήτη:
• Σακχαραιμία: 100 – 125 mg/dL
• HbA1c: 5,7% – 6,4%
Οι τιμές, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη είναι οι ακόλουθες:
• 2 επιβεβαιωμένες μετρήσεις σακχαραιμίας νηστείας < 125 mg/dL
• 2 επιβεβαιωμένες μετρήσεις επιπέδων HbA1c < 6,5%
• Μία τυχαία μέτρηση σακχαραιμίας < 200 mg/dL (με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας)
Ποιες είναι οι τιμές σακχάρου, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη κύησης;
Όλες οι γυναίκες υποβάλλονται κατά την κύηση σε ανά τακτά χρονικά διαστήματα μετρήσεις της σακχαραιμίας νηστείας. Συνήθως, η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης συνιστάται στην αρχή της κύησης και επαναλαμβάνεται, μόνον αν και όταν κριθεί σκόπιμο κατά τη διάρκειά της.
Αν οι τιμές, που θα προκύψουν από τις μετρήσεις αυτές, είναι χαρακτηριστικές «προ – διαβήτη» ή διαβήτη, τότε λαμβάνονται τα αντίστοιχα μέτρα, που αφορούν τη διατροφή της γυναίκας ή χορηγείται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Σύμφωνα με τις διεθνώς ισχύουσες οδηγίες κάθε έγκυος συνιστάται να υποβληθεί στην εξέταση, που ονομάζουμε καμπύλη σακχάρου μεταξύ των 24 και των 28 εβδομάδων της κύησης.
Στα πλαίσια της εξέτασης αυτής μετράται αρχικά η σακχαραιμία νηστείας και στη συνέχεια η γυναίκα λαμβάνει συγκεκριμένη ποσότητα σακχάρου (γλυκόζη). Έπονται μετρήσεις της σακχαραιμίας μετά την παρέλευση συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος από τη χορήγηση της γλυκόζης.
Δύο είναι οι λόγοι, για τους οποίους συστήνουμε η καμπύλη σακχάρου να γίνεται μεταξύ των 24 και των 28 εβδομάδων κύησης:
• Στο στάδιο αυτό, η κύηση έχει προχωρήσει τόσο, που να «πιέζεται» ο μεταβολισμός του σακχάρου της εγκύου. Αν η εξέταση γινόταν νωρίτερα, ίσως ακόμα η «πίεση» αυτή να μην ήταν αρκετή, ώστε να φαινόντουσαν ενδεχόμενες παθολογικές τιμές σακχαραιμίας μετά από τη χορήγηση της γλυκόζης.
• Στο στάδιο αυτό ο μεταβολισμός μίας γυναίκας, που δεν είχε δώσει προηγουμένως σημεία διαβήτη, είναι απίθανο να έχει επηρεαστεί τόσο από την αναπτυσσόμενη κύηση, ώστε να προκληθεί βλάβη στην υγεία της μητέρας ή του μωρού.
Με την εξέταση αυτή βγάζουμε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με το πώς το σώμα κάθε γυναίκας μεταβολίζει το σάκχαρο. Έτσι μπορούμε τρόπον τινά να «ανακαλύψουμε» ποιες γυναίκες ενδέχεται να παρουσιάζουν «αδυναμίες» στο μεταβολισμό του σακχάρου και «τάση» να παρουσιάσουν διαβήτη κύησης πριν ακόμα παρουσιάσουν αυτήν καθαυτήν την πάθηση. Οι γυναίκες αυτές είναι μάλλον δύσκολο να εντοπισθούν με μόνη τη μέτρηση σακχαραιμίας νηστείας.
Υπάρχουν διάφορα είδη καμπύλης σακχάρου, που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ποσότητα της χορηγούμενης γλυκόζης, αλλά και τα διαστήματα, που μεσολαβούν από τη χορήγηση αυτή μέχρι την επόμενη μέτρηση της σακχαραιμίας. Η καμπύλη, που συνηθέστερα χρησιμοποιούμε είναι αυτή, στην οποία χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης και οι φυσιολογικές τιμές είναι οι εξής (Surapaneni και συνεργάτες, 2013):
• Σακχαραιμία νηστείας (πριν τη χορήγηση γλυκόζης): 92 mg/dL
• Σακχαραιμία 1 ώρα μετά τη χορήγηση γλυκόζης: 180 mg/dL
• Σακχαραιμία 2 ώρες μετά τη χορήγηση γλυκόζης: 153 mg/dL
Αν μία ή περισσότερες τιμές, που μετρήθηκαν είναι μεγαλύτερη ή ίση με τις εν λόγω τιμές, τότε τίθεται η διάγνωση διαβήτη κύησης.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογρφία:
Echouffo-Tcheugui JB, Perreault L, Ji L, Dagogo-Jack S. Diagnosis and Management of Prediabetes: A Review. JAMA. 2023 Apr 11;329(14):1206-1216. doi: 10.1001/jama.2023.4063. PMID: 37039787.
Eyth E, Zubair M, Naik R. Hemoglobin A1C. [Updated 2025 Jun 2]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549816/
Makrilakis K, Kalpourtzi N, Ioannidis I, Iraklianou S, Raptis A, Sotiropoulos A, Gavana M, Vantarakis A, Kantzanou M, Hadjichristodoulou C, Chlouverakis G, Trypsianis G, Voulgari PV, Alamanos Y, Touloumi G, Liatis S; EMENO Study Group. Prevalence of diabetes and pre-diabetes in Greece. Results of the First National Survey of Morbidity and Risk Factors (EMENO) study. Diabetes Res Clin Pract. 2021 Feb;172:108646. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108646. Epub 2020 Dec 24. PMID: 33359752.
Surapaneni T, Nikhat I, Nirmalan PK. Diagnostic effectiveness of 75 g oral glucose tolerance test for gestational diabetes in India based on the International Association of the Diabetes and Pregnancy Study Groups guidelines. Obstet Med. 2013 Sep;6(3):125-128. doi: 10.1177/1753495X13482895. Epub 2013 May 3. PMID: 27708704; PMCID: PMC5032920.
