Η πρόληψη αρχίζει από νωρίς
Γενικά τι είναι τα εμβόλια;
Δια των εμβολίων εισάγουμε στον οργανισμό παθογόνους παράγοντες (ιούς ή βακτήρια), οι οποίοι είναι «αποδυναμωμένοι» και δεν δύνανται να προκαλέσουν βλάβη ή μόνο τμήματα των παραγόντων αυτών.
Δια του εμβολιασμού επιτυγχάνουμε την «ενεργοποίηση» του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού έναντι του συγκεκριμένου παθογόνου παράγοντα. Έτσι, αν ο οργανισμός μας έρθει σε επαφή με το συγκεκριμένο παθογόνο παράγοντα, το ανοσοποιητικό σύστημα, του οποίου η λειτουργία είναι η άμυνα του οργανισμού έναντι εν δυνάμει βλαπτικών παραγόντων (ιοί, μικρόβια, καρκίνος κ.λπ.), είναι «προετοιμασμένο» και εξουδετερώνει άμεσα τον όποιο κίνδυνο.
Γιατί το εμβόλιο έναντι του HPV είναι σημαντικό;
Ο Ανθρώπινος Ιός του Θηλώματος (Human Papilloma Virus– HPV) είναι η «γενεσιουργός αιτία» του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και των κονδυλωμάτων στο περίνεο (περίνεο ονομάζουμε την περιοχή, που εκτείνεται από το αιδοίο μέχρι τον πρωκτό στη γυναίκα και από το όσχεο μέχρι τον πρωκτό στον άνδρα).
Εδώ πρέπει να τονίσουμε, πως ο HPV στην πραγματικότητα δεν είναι ένας μόνον ιός, αλλά μια οικογένεια ιών, η οποία περιλαμβάνει περίπου 200 μέλη (ο αριθμός αυτός αναθεωρείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα προς τα πάνω, διότι ανακαλύπτονται νέα μέλη). Τα μέλη της οικογένειας ονομάζονται στελέχη. Σε κάθε στέλεχος αποδίδεται και ένας αριθμός.
Σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας υπάρχουν στελέχη υψηλού κινδύνου, τα οποία είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν την εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο. Προκαρκινικές αλλοιώσεις είναι βλάβες, οι οποίες ενδεχομένως να οδηγήσουν στην εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα στελέχη υψηλού κινδύνου είναι το 16 και το 18. Έναντι των στελεχών αυτών το εμβόλιο του HPV προσφέρει προστασία.
Πλέον όμως ήδη από το 2014 εγκρίθηκε η κυκλοφορία εμβολίου έναντι του HPV, το οποίο προσφέρει προστασία έναντι 7 επιπλέον στελεχών (9 στελέχη εν τω συνόλω), μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα στελέχη 6 και 11, τα οποία ευθύνονται για την εμφάνιση κονδυλωμάτων στο περίνεο.
Έχει υπολογιστεί, πως η χορήγηση του εμβολίου του HPV παρέχει προστασία έναντι του 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του 80% των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού, του 60% των περιπτώσεων καρκίνου του κόλπου και του 40% των περιπτώσεων καρκίνου του αιδοίου, ενώ ενδέχεται να παρέχει προστασία και έναντι κάποιων ειδών καρκίνου του στόματος.
Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται κατά του HPV;
Στην Ελλάδα, η Εθνική Επιτροπή Εμβολίων έχει εισηγηθεί την ένταξη των εμβολίων αυτών στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, ως υποχρεωτική για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 12 έως 26 ετών, ενώ ο εμβολιασμός των γυναικών αυτού του ηλικιακού φάσματος, καλύπτεται σήμερα από τα ασφαλιστικά ταμεία σε ποσοστό 100%.
Σήμερα εξάλλου έχει ξεκινήσει η συζήτηση γύρω από το αν θα έπρεπε να εμβολιάζονται και αγόρια. Μάλιστα ο εμβολιασμός αγοριών και νέων ανδρών έχει εγκριθεί σε διάφορες χώρες (Η.Π.Α., Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς κ.α.). Η έγκριση αυτή βασίζεται στην προστασία, που το εμβόλιο αυτό φαίνεται πως παρέχει έναντι των κονδυλωμάτων και μορφών καρκίνων του λαιμού και το πρωκτού.
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί, πως η αποτελεσματικότητα της προστασίας του εμβολίου παρέχεται, μόνον αν το άτομο δεν έχει έρθει προηγουμένως σε επαφή με τον ιό. Με δεδομένο, πως ο ιός μεταδίδεται δια της σεξουαλικής επαφής, συνιστάται το εμβόλιο να χορηγηθεί πριν την έναρξη της ερωτικής ζωής του ατόμου.
Δηλαδή, αν έχω ήδη ξεκινήσει την ερωτική μου ζωή, δεν θα επωφεληθώ του εμβολιασμού;
Φαίνεται, πως όφελος υφίσταται ακόμα και αν έχει ξεκινήσει κάποιος την ερωτική του ζωή, διότι ακόμα και να έχει έρθει σε επαφή με κάποιο από τα στελέχη του ιού, που περιλαμβάνονται στο εμβόλιο, αυτό θα τον προστατεύσει από τα υπόλοιπα.
Μάλιστα, υπάρχουν στοιχεία, πως από τον εμβολιασμό ενδέχεται να επωφελούνται ακόμα και γυναίκες, που είναι μέχρι 45 ετών.
Πώς χορηγείται το εμβόλιο;
Το εμβόλιο χορηγείται δια ενδομυϊκής ένεσης στο δελτοειδή μυ (στον ώμο δηλαδή).
Αν ο εμβολιασμός ξεκινήσει πριν τη συμπλήρωση των 15 ετών (12 – 14 ετών), τότε χορηγούνται 2 δόσεις με διαφορά 6 μηνών.
Αν ο εμβολιασμός ξεκινήσει μετά τη συμπλήρωση των 15 ετών, τότε χορηγούνται 3 δόσεις η δεύτερη σε 2 μήνες από την πρώτη και η τρίτη σε 6 μήνες από την πρώτη.
Για πόσο καιρό το εμβόλιο παρέχει προστασία έναντι του HPV;
Με βάση τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα δεδομένα, το εμβόλιο παρέχει προστασία για τουλάχιστον 10 έτη. Προς το παρόν δεν υφίσταται οδηγία για χορήγηση επαναληπτικής δόσης μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από τον εμβολιασμό. Εντούτοις, αυτό δεν αποκλείεται να γίνει στο μέλλον.
Πώς ξέρουμε, πως τα εμβόλια αυτά είναι αποτελεσματικά;
Η αποτελεσματικότητά τους, έχει αποδειχθεί με δύο τρόπους:
• Η παρακολούθηση, με τεστ Παπανικολάου, των εμβολιασμένων γυναικών, έχει καταδείξει δραματική μείωση της συχνότητας εντοπισμού, έως και παντελή απουσία, των πρόδρομων του καρκίνου της μήτρας αλλοιώσεων.
• Οι εμβολιασμένες γυναίκες παρουσιάζουν, στο αίμα τους, υψηλότατα επίπεδα αντισωμάτων (των πρωτεϊνών δηλαδή, που θωρακίζουν τον οργανισμό), κατά των καλυπτόμενων από τα εμβόλια στελεχών HPV.
Πώς γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή;
Αφού τα εμβόλια αυτά περιέχουν μόνο τμήματα των στελεχών του ιού και όχι ενεργό ιό, δεν είναι δυνατόν να προκαλέσουν λοίμωξη από τα στελέχη αυτά.
Επιπροσθέτως, διαθέτουμε μακροχρόνια εμπειρία επί της χορήγησης των εμβολίων αυτών, αφού από το 2006, οπότε και εγκρίθηκε για πρώτη φορά η χορήγησή τους, έχουν εμβολιαστεί εκατομμύρια κορίτσια και νέες γυναίκες. Παρενέργειες δεν έχουν καταγραφεί, αλλά έχουν καταγραφεί ορισμένες ελαφρές ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες όμως είναι παροδικές και σε καμία περίπτωση δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του ατόμου. Οι ανεπιθύμητες αυτές ενέργειες περιλαμβάνουν:
• Τοπικό πόνο, οίδημα και ερυθρότητα στην έδρα του εμβολιασμού
• Δεκατική πυρετική κίνηση
• Κεφαλαλγία
• Αίσθημα κόπωσης
• Ναυτία
• Μυαλγίες
Κάποια άτομα ανέφεραν μετά τον εμβολιασμό τάσεις λιποθυμίας ή απώλειας ελέγχου των μυών τους (εμφάνιση ακούσιων «τιναγμάτων»). Για το λόγο αυτό συνιστάται, όταν χορηγείται το εμβόλιο, το άτομο να είναι είτε καθιστό ή ξαπλωμένο, ώστε να αποφευχθούν τυχών τραυματισμοί από πτώση. Τα συμπτώματα αυτά αναστρέφονται αυτόματα μετά από 15 λεπτά περίπου.
Έχουν καταγραφεί σπάνιες περιπτώσεις αλλεργικής αντίδρασης στο εμβόλιο ή ακόμα και αναφυλακτικής αντίδρασης και καταπληξίας (αναφυλακτικού σοκ). Τα άτομα, που είναι αλλεργικά σε κάποιο από τα συστατικά του εμβολίου συνιστάται να μην εμβολιαστούν.
Έκανα το εμβόλιο, όταν ήμουν μικρή, πριν αρχίσω να έχω ερωτικούς συντρόφους, απαλλάσσομαι από το test Παπανικολάου;
Θα μπορούσε να πει κανείς, πως ο εμβολιασμός αποτελεί μία «ενεργητική» πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθότι δια αυτού θωρακίζεται ο οργανισμός έναντι του αιτίου εμφάνισης του είδους αυτού του καρκίνου, δηλαδή του HPV.
Αντίθετα, το τεστ Παπανικολάου, χάρη στο οποίο έχουμε επιτύχει σχεδόν απόλυτη πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ανιχνεύει αλλοιώσεις προκαρκινικές, οπότε και η θεραπεία στο στάδιο αυτό είναι στοχευμένη και ανώδυνη. Έτσι στην περίπτωση αυτή έχουμε «παθητική» πρόληψη του καρκίνου, δηλαδή αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα εν τη γενέσει του.
Με δεδομένο, πως ο εμβολιασμός έναντι του HPV δεν σας προστατεύει κατά 100% από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, δεν απαλλάσσεστε από το test Παπανικολάου, αφού τα δύο αυτά μέσα πρόληψης είναι αλληλοσυμπληρούμενα.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δείτε και τα σχετικά videos, που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τον ιστότοπο mothersblog.gr, στην ομάδα ειδικών του οποίου ανήκουμε!
Διαβάστε ακόμη:
– Συνδέεται ο εμβολιασμός ένταντι του HPV με την εκδήλωση ανεύθυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς;
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
