Μα αλλάζει ο εμμηνορρυσιακός κύκλος ανάλογα με την εποχή;
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος, ρυθμίζεται με βάση ορμονικά ερεθίσματα και καθορίζει τις γόνιμες ημέρες της γυναίκας. Ως έμμηνη ρύση, όπως είναι και το επίσημο όνομα της περιόδου, ορίζουμε την εκροή αίματος, εκκρίσεων και κατεστραμμένου βλεννογόνου του ενδομητρίου από τον κόλπο, η οποία επαναλαμβάνεται κυκλικά περίπου μία φορά το μήνα.
Πρώτη ημέρα της του εμμηνορρυσιακού κύκλου θεωρείται η πρώτη ημέρα της εμμηνορρυσίας και «μήκος» του εμμηνορρυσιακού κύκλου ονομάζεται το διάστημα, που μεσολαβεί μεταξύ των πρώτων ημερών δύο διαδοχικών κύκλων. Περί τα μέσα του εμμηνορρυσιακού κύκλου έχουμε την απελευθέρωση από τις ωοθήκες ενός ωαρίου, το οποίο είναι έτοιμο για να γονιμοποιηθεί. Η μέση διάρκεια ενός κύκλου είναι περίπου 28 ημέρες. Εντούτοις φυσιολογικοί θεωρούνται και κύκλοι με διάρκεια μεταξύ 21 και 35 ημερών.
Επιστήμονες θέλησαν να εξακριβώσουν κατά πόσον το μήκος του κύκλου μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Έτσι ανέλυσαν τα στοιχεία, που τους παρείχαν 310.000 γυναίκες για 6.000.000 κύκλους και διαπίστωσαν, πως το μήκος του κύκλου κατ’ ουσίαν δεν μεταβάλλεται μέσα στο έτος (Tatsumi και συνεργάτες, 2020). Σε παρόμοια συμπεράσματα κατέληξαν και οι συντάκτες έτερης σχετικής μελέτης με 17.427 συμμετέχουσες, στα πλαίσια της οποίας αναλύθηκαν τα στοιχεία από 125.104 κύκλους, οι οποίοι παρατήρησαν, ότι οι κύκλοι ήταν ελαφρώς «μακρύτεροι» κατά το διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, ελαφρώς «βραχύτεροι» κατά το διάστημα μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου, ενώ το «βραχύτερο» μήκος κατεγράφη κατά το διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου. Εντούτοις, οι διαφορές ήταν μάλλον αμελητέες (Li και συνεργάτες, 2023). Σε αμφότερες τις προαναφερθείσες μελέτες τα στοιχεία του κύκλου συνελέγησαν μέσω εφαρμογής στο κινητό.
Ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζει και μελέτη από τη Ρωσία με 129 συμμετέχουσες, οι οποίες παρείχαν στοιχεία σχετικά με τους κύκλους τους για διάστημα διαρκείας πλέον του ενός έτους. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως κατά τους θερινούς μήνες η ωοθηκική λειτουργία, όπως αντικατοπτριζόταν στις ορμονικές εξετάσεις και στον υπερηχογραφικό έλεγχο, ήταν σαφώς εντονότερη εν σχέσει με τους χειμερινούς μήνες. Επίσης, κατά τις ηλιόλουστες περιόδους το μήκος του κύκλου ήταν βραχύτερο κατά 0,9 ημέρες (Danilenko και συνεργάτες, 2010). Ενδεχομένως, τα ελαφρώς διαφορετικά αποτελέσματα των μελετών να οφείλονται στο διαφορετικό κλίμα, υπό το οποίο έλαβαν χώρα οι μετρήσεις (Li και συνεργάτες, 2023).
Πάντως, οι όποιες διαφορές στο μήκος του κύκλου μεταξύ των διαφόρων εποχών δεν είναι κλινικώς σημαντικές.
Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η εποχή να επηρεάσει τον κύκλο μου;
Η αλλαγή της εποχής, όπως φαίνεται από τα επιστημονικά στοιχεία, είναι απίθανο να επηρεάζει ουσιωδώς το μήκος του κύκλου σας. Εντούτοις, ο κύκλος ενδέχεται να επηρεαστεί από ένα ενδεχόμενο ταξίδι. Με δεδομένο, πως τα ταξίδια είναι πιο συνηθισμένα σε συγκεκριμένες εποχές (π.χ. το καλοκαίρι), ενδέχεται ο κύκλος να μεταβληθεί, όχι εξαιτίας της εποχής, αλλά εξαιτίας του ταξιδιού με συνηθέστερο σύμπτωμα την καθυστέρηση.
Γιατί η περίοδος επηρεάζεται από το ταξίδι;
1. Αλλάζει ο Κιρκάδιος ρυθμός
Με τον όρο Κιρκάδιος ρυθμός αναφερόμαστε στο σύνολο των μεταβολών, που καταγράφονται στις σωματικές και πνευματικές λειτουργίες, αλλά και στη συμπεριφορά, οι οποίες σχετίζονται με το αν είναι μέρα ή νύχτα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα Κιρκάδιου κύκλου, είναι ο κύκλος ύπνου και εγρήγορσης.
Το σώμα μας έχει τρόπον τινά «συνηθίσει» να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο κύκλο ημέρας και νύχτας. Ο Κιρκάδιος ρυθμός καθορίζεται κατά κύριο λόγο από μία περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας. Στην περιοχή αυτή φθάνουν ερεθίσματα από το μάτι. Με βάση τα ερεθίσματα αυτά από εκεί «εκπέμπονται» τόσο ορμονικά, όσο και νευρικά «σήματα» σε όλο το σώμα. Έτσι επηρεάζεται η λειτουργία των διάφορων συστημάτων.
Ένα από τα συστήματα, που επηρεάζεται είναι και το αναπαραγωγικό, το οποίο περιλαμβάνει εκτός από τη μήτρα και τις ωοθήκες και συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, από τις οποίες εκκρίνονται «ρυθμιστικές» ορμόνες. Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος καθορίζεται από την έκκριση των ορμονών αυτών του εγκεφάλου, αλλά και των ορμονών, που εκκρίνονται από τις ωοθήκες.
Όταν ταξιδεύετε, ειδικά αν το ταξίδι είναι μακρινό και διασχίζετε διαφορετικές ζώνες ώρας, είναι επόμενο ο Κιρκάδιος κύκλος σας να διαταραχθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γνωστό «jet lag». Έτσι δεν αποκλείεται να διαταραχθεί και ο εμμηνορρυσιακός κύκλος σας.
2. Κοιμάστε λίγο
Δεν είναι σπάνιο, στα ταξίδια να μην κοιμάται κανείς καλά. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο jet lag, αλλά και στο «βαρύ πρόγραμμα», που συνήθως συνδέεται με τα ταξίδια. Αν το ταξίδι είναι αναψυχής, θέλουμε να δούμε πολλά πράγματα σε σύντομο χρονικό διάστημα και είμαστε όλη την ημέρα στο δρόμο. Αν πάλι πρόκειται για επαγγελματικό ταξίδι, τότε συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα προσπαθούμε να «χωρέσουμε» όσο περισσότερες δουλειές και συναντήσεις γίνεται, ώστε το ταξίδι να είναι πιο «αποδοτικό».
Βέβαια, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κοιμηθούν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού και γιατί απλά «άλλαξαν περιβάλλον» και χρειάζονται χρόνο μέχρι να συνηθίσουν το νέο «περιβάλλον ύπνου». Όμως χρόνος για τέτοιου είδους προσαρμογές δεν υπάρχει…
Οι διαταραχές ύπνου συχνά συνδέονται με διαταραχές περιόδου.
3. Αισθάνεστε στρες
Τα ταξίδια, αν είναι αναψυχής, συνδέονται με «ευχάριστο» στρες, αφού γνωρίζουμε νέους τόπους με τις ομορφιές, την ιστορία και τους ανθρώπους τους. Πρέπει όμως να τα προλάβουμε όλα, να μη χάσουμε την επόμενη πτήση, να ακολουθήσουμε το group. Ερωτήματα πάλι μας «βασανίζουν»: «θα είναι καλό το δωμάτιο», «πού θα βρω ταξί», «πώς θα συνεννοηθώ»;
Αν πάλι τα ταξίδια είναι επαγγελματικά συνοδεύονται από «λιγότερο ευχάριστο» (μάλλον καθόλου ευχάριστο) στρες, αφού οι δουλειές και οι συναντήσεις πρέπει να γίνουν γρήγορα και να έχουν και αποτέλεσμα.
Η ψυχολογική πίεση επηρεάζει την περίοδο και σε μερικές περιπτώσεις, ενδέχεται να προκαλέσει διαταραχές του κύκλου, όπως καθυστέρηση της έλευσης της περιόδου.
4. Ασθένεια
Η προοπτική μιας ασθένειας δεν είναι καθόλου ευχάριστη, ειδικά αν βρίσκεστε σε έναν ξένο τόπο. Όμως η κούραση, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού σας συστήματος (του συστήματος άμυνας του οργανισμού δηλαδή). Έτσι καθίσταστε πιο «ευάλωτη» και είναι πιο πιθανόν να αρρωστήσετε, έστω και ελαφρά.
Τα ταξίδια είναι εξάλλου ευκαιρία να δοκιμάσουμε και τα τοπικά εδέσματα. Μερικές φορές όμως το πεπτικό σύστημα δεν είναι «προσαρμοσμένο» στην τοπική κουζίνα και δεν αποκλείεται να «ζοριστεί».
Επίσης, αν επισκέπτεστε περιοχή με μη ασφαλές νερό και δεν προσέξετε και το πιείτε, είναι εξαιρετικά πιθανό να πάθετε τη «διάρροια του ταξιδιώτη» (είναι βλέπετε τόσο συνηθισμένο το δυσάρεστο αυτό φαινόμενο, που του έχουμε δώσει και όνομα…).
Οι ασθένειες δεν αποκλείεται να προκαλέσουν διαταραχές στον κύκλο σας.
Κι εγώ πότε θα πρέπει να επισκεφθώ το γυναικολόγο, αν διαπιστώσω μεταβολές στον κύκλο μου;
Η απάντηση είναι, πως θα πρέπει ο γυναικολόγος σας να ενημερωθεί οποτεδήποτε διαπιστώσετε αλλαγή στον κύκλο σας.
Η εγκυμοσύνη είναι και το πρώτο ενδεχόμενο, το οποίο θα πρέπει να ελεγχθεί με την εκδήλωση οποιασδήποτε διαταραχής του κύκλου, όποτε και αν αυτή συμβεί. Η συχνότερη διαταραχή του κύκλου, που συνδέεται με την έναρξη εγκυμοσύνης είναι η καθυστέρηση, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις δεν αποκλείεται η κύηση να συνδέεται και με εντονότερη περίοδο.
Ο έλεγχος με το κοινό test κύησης ούρων από κάποιο φαρμακείο αρκεί για να μας λύσει την απορία. Βέβαια, ακόμα καλύτερα θα ήταν να ελεγχθούν τα επίπεδα β χοριακής στο αίμα με μία απλή αιμοληψία σε κάποιο μικροβιολογικό εργαστήριο. Φυσικά, τα αποτελέσματα της όποιας εξέτασης δοκιμασίας κύησης, είτε θετικά είτε αρνητικά, θα πρέπει να αναφερθούν στο γυναικολόγο σας, για να λάβετε τις σχετικές οδηγίες.
Μία παθολογία, που συχνά κάνει την εμφάνισή της ειδικά το καλοκαίρι εξαιτίας κυρίως της έκθεσης του κόλπου στο νερό της θάλασσας και ενίοτε στην άμμο και σε κάποιες περιπτώσεις συνδέεται με κολπική αιμόρροια είναι και η φλεγμονή του κόλπου (κολπίτιδα) ή του τραχήλου (τραχηλίτιδα). Η διαπίστωση τέτοιων φλεγμονών γίνεται μόνον από τον ιατρό, ο οποίος και θα λάβει δείγμα υγρού από τον κόλπο και τον τράχηλο, που θα σταλεί για καλλιέργεια, προκειμένου να διαπιστωθεί αν χρειάζεται θεραπεία.
Τέλος η κολπική αιμόρροια ανεξάρτητα από την εποχή ενδέχεται να οφείλεται και σε καταστάσεις, που δεν σχετίζονται με την περίοδο αυτή του χρόνου, αλλά με την παρουσία πολυπόδων ή ινομυωμάτων. Είναι επομένως και αυτά ενδεχόεμνα, που ο ιατρός θα κληθεί να ελέγξει.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Danilenko KV, Sergeeva OY, Verevkin EG. Menstrual cycles are influenced by sunshine. Gynecol Endocrinol. 2011 Sep;27(9):711-6. doi: 10.3109/09513590.2010.521266. Epub 2010 Oct 12. PMID: 20937003.
Li H, Curry CL, Fischer-Colbrie T, Onnela JP, Williams MA, Hauser R, Coull BA, Jukic AMZ, Mahalingaiah S. Seasonal variations of menstrual cycle length in a large, US-based, digital cohort. Int J Hyg Environ Health. 2024 Mar;256:114308. doi: 10.1016/j.ijheh.2023.114308. Epub 2023 Dec 15. PMID: 38103472; PMCID: PMC10872302.
Tatsumi T, Sampei M, Saito K, Honda Y, Okazaki Y, Arata N, Narumi K, Morisaki N, Ishikawa T, Narumi S. Age-Dependent and Seasonal Changes in Menstrual Cycle Length and Body Temperature Based on Big Data. Obstet Gynecol. 2020 Oct;136(4):666-674. doi: 10.1097/AOG.0000000000003910. PMID: 32925608; PMCID: PMC7505142.
