Τι είναι η εκλαμψία;

Η εκλαμψία συγκαταλέγεται μεταξύ των υπερτασικών διαταραχών της εγκυμοσύνης και χαρακτηρίζεται από την εκδήλωση σπασμών χωρίς να προϋπάρχει σχετικό κλινικό αίτιο, που να τους δικαιολογεί, όπως είναι η επιληψία ή κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Συνήθως, αυτής καθαυτής της εκλαμψίας προηγείται η χαρακτηριστική συμπτωματολογία της προεκλαμψίας με την «κλασσική» τριάδα της υπέρτασης, της πρωτεϊνουρίας και των οιδημάτων (κυρίως στο πρόσωπο). Εντούτοις, ενίοτε η εκλαμψία εκδηλώνεται χωρίς την προτέρα εκδήλωση προεκλαμψίας (Magley & Hinson, 2025).

Η εκλαμψία κατά κανόνα εκδηλώνεται εντός των πρώτων 48 ωρών από τον τοκετό, αλλά θεωρείται, πως η «περίοδος υψηλού κινδύνου» για την εκδήλωσή της είναι η πρώτη εβδομάδα από τον τοκετό (Hauspurg & Jeyabalan, 2022).

Πόσο συχνή είναι η εκλαμψία;

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προεκλαμψία εκδηλώνεται στο 4,6% των κυήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ εκλαμψία στο 0,3% των κυήσεων.

Σημειώνεται όμως, ότι σε χώρες με μέσο ή χαμηλό επίπεδο πόρων, η εκλαμψία εκδηλώνεται σε ποσοστό 0,5% των κυήσεων (Vousden και συνεργάτες, 2019).

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης εκλαμψίας;

Παράγοντες, που αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης της εκλαμψίας, όπως και των άλλων υπερτασικών διαταραχών της κύησης είναι η χρόνια υπέρταση, το νεαρό της ηλικίας της γυναίκας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, καθώς και το να διανύει η γυναίκα την πρώτη της εγκυμοσύνη (Ngene & Moodley, 2024).

Μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν προεκλαμψία διατρέχουν οι γυναίκες με ηλικία μικρότερη των 20 ετών (Vousden και συνεργάτες, 2019). Άλλοι παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης εκλαμψίας είναι (Ngene & Moodley, 2024):

• το θετικό ιστορικό για υπέρταση σε προηγούμενη κύηση

• το θετικό οικογενειακό ιστορικό για προεκλαμψία

• η εκδήλωση άλλων νοσηρών καταστάσεων όπως διαβήτης, νεφρική νόσος ή αυτοάνοσα

• η παχυσαρκία της μητέρας (BMI μεγαλύτερος των 30 kg/m2

• ιστορικό πρόωρου τοκετού πριν τη συμπλήρωση 32 εβδομάδων κύησης

• το χαμηλό κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο

• πλημμελής παρακολούθηση της κύησης

• ηλικία της μητέρας μεγαλύτερη των 35 ετών

• κύηση πλέον του ενός μωρού

• μεσοδιάστημα από προηγούμενη κύηση μεγαλύτερο των 10 ετών

• η εξωσωματική γονιμοποίηση

Γιατί εκδηλώνεται η εκλαμψία;

Οι μηχανισμοί, στους οποίους οφείλεται η εκδήλωση της εκλαμψίας δεν έχουν διασαφηνισθεί, αλλά θεωρείται, πώς είναι πιθανόν σε αυτούς να εμπλέκεται η διαταραχή της λειτουργίας των αγγείων του εγκεφάλου και κατ’ επέκτασιν η διαταραχή της ροής του αίματος σε αυτόν (Wilkerson & Ogunbodede, 2019; Fishel Bartal & Sibai, 2022).

Πώς γίνεται η διάγνωση της εκλαμψίας;

Η διάγνωση γίνεται επί τη βάσει των συμπτωμάτων και κυρίως της εκδήλωσης σπασμών, οι οποίοι δεν δικαιολογούνται από κάποια άλλη κλινική κατάσταση, σε έγκυο με διαγνωσμένη υπερτασική διαταραχή της κύησης. Επιπροσθέτως, της εκδήλωσης της προεκλαμψίας είναι δυνατόν να προηγηθεί η εκδήλωση συμπτωμάτων όπως (Ngene & Moodley, 2024):

• διαταραχές στην όραση (π.χ. διπλωπία, θολότητα, λάμψεις)

• έντονη κεφαλαλγία

• έντονο κοιλιακό άλγος

Ακολουθούν αιματολογικές εξετάσεις, προς εκτίμηση της ηπατικής και νεφρικής κατά κύριο λόγο λειτουργίας, αλλά και γενική αίματος καθώς και μέτρηση της περιεκτικότητας των ούρων σε πρωτεΐνη. Ενδέχεται να ζητηθεί και ακτινογραφία θώρακος, αλλά και διάφορες νευρολογικές εξετάσεις (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, αξονική η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου).

Ποιες είναι οι συνέπειες της εκλαμψίας;

Η εκδήλωση εκλαμψίας έχει συσχετισθεί με αύξηση των πιθανοτήτων για (Ngene & Moodley, 2024):

• αποκόλληση πλακούντα

• σοβαρή προεκλαμψία (Σύνδρομο HELLP)

• σοβαρή διαταραχή του μηχανισμού πήξης του αίματος (Διάχυτη Ενδοαγγειακή Πήξη)

• Πνευμονικό οίδημα

• Πνευμονία από εισρόφηση

• Ανακοπή καρδιάς

• Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

• Θρομβοεμβολή

• Χρεία μετάγγισης αίματος

Πώς αντιμετωπίζεται η εκλαμψία;

Η εκλαμψία αποτελεί λόγο άμεσης πρόκλησης τοκετού ή (συχνότερα) καισαρικής τομής. Στη συνέχεια η μητέρα εισάγεται κατά κανόνα στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου θα της χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή με σκοπό να αντιμετωπισθούν οι σπασμοί (π.χ. θειικό μαγνήσιο), αλλά και η υπέρταση (Ngene & Moodley, 2024).

Ποια είναι η πρόγνωση;

Οι γυναίκες, που παρουσίασαν εκλαμψία διατρέχουν κίνδυνο 25% να παρουσιάσουν προεκλαμψία και 2% εκλαμψία σε επόμενη κύηση. Επίσης, ανεξάρτητα από το αν θα έχουν ξανά κύηση ή όχι, αυξημένος θεωρείται και ο κίνδυνος εκδήλωσης μεταβολικών, νεφρικών και καρδιαγγειακών νόσων, ενώ υπαρκτός θεωρείται και ο κίνδυνος να εκδηλώσουν σπασμούς στο μέλλον. Ενίοτε, γυναίκες, που εκδήλωσαν εκλαμψία, παραπονιούνται συχνότερα για διαταραχές στις γνωσιακές λειτουργίες, στη μνήμη, στη συγκέντρωση, αλλά και για άγχος, κατάθλιψη, εμμένουσες κεφαλαλγίες, ιλίγγους και διαταραχές στην όραση (Ngene & Moodley, 2024).

Υπάρχει πρόληψη;

Αν και έχει φανεί, πως η χορήγηση ασπιρίνης (60 έως 150 γραμμάρια ημερησίως) μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης προεκλαμψίας κατά 10% με 15%, η βασική πρόληψη της εκλαμψίας εδράζεται στην συστηματική παρακολούθηση της κύησης (Ngene & Moodley, 2024).

Κλείστε ΕΔΩ το ραντεβού σας, για να αντιμετωπίσουμε όποιο γυναικολογικό θέμα, θέμα εγκυμοσύνης ή θέμα υπογονιμότητας σας απασχολεί!

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

 

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Fishel Bartal M, Sibai BM. Eclampsia in the 21st century. Am J Obstet Gynecol. 2022 Feb;226(2S):S1237-S1253. doi: 10.1016/j.ajog.2020.09.037. Epub 2020 Sep 24. PMID: 32980358.

Hauspurg A, Jeyabalan A. Postpartum preeclampsia or eclampsia: defining its place and management among the hypertensive disorders of pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 2022 Feb;226(2S):S1211-S1221. doi: 10.1016/j.ajog.2020.10.027. Epub 2021 Jul 7. PMID: 35177218; PMCID: PMC8857508.

Magley M, Hinson MR. Eclampsia. [Updated 2024 Oct 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554392/

Ngene NC, Moodley J. Preventing maternal morbidity and mortality from preeclampsia and eclampsia particularly in low- and middle-income countries. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2024 Jun;94:102473. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2024.102473. Epub 2024 Feb 15. PMID: 38513504.

Vousden N, Lawley E, Seed PT, Gidiri MF, Goudar S, Sandall J, Chappell LC, Shennan AH; CRADLE Trial Collaborative Group. Incidence of eclampsia and related complications across 10 low- and middle-resource geographical regions: Secondary analysis of a cluster randomised controlled trial. PLoS Med. 2019 Mar 29;16(3):e1002775. doi: 10.1371/journal.pmed.1002775. PMID: 30925157; PMCID: PMC6440614.

Wilkerson RG, Ogunbodede AC. Hypertensive Disorders of Pregnancy. Emerg Med Clin North Am. 2019 May;37(2):301-316. doi: 10.1016/j.emc.2019.01.008. PMID: 30940374.