Τι είναι η λοχεία;
Η περίοδος «ανάρρωσης» μετά τον τοκετό καλείται και «λοχεία». Μετά το πέρας του διαστήματος της λοχείας, το οποίο διαρκεί περίπου 40 ημέρες, κατ’ ουσίαν το σώμα της γυναίκας έχει επανέλθει πλήρως στην προτέρα του κατάσταση. Με τον όρο «τοκετό» αναφερόμαστε στο φυσιολογικό (ή κολπικό) τοκετό. Η ανάρρωση μετά από τον τοκετό αφορά κατά κύριο λόγο:
• την παραγωγή λοχείων
• την επανέναρξη της περιόδου
• την κατακράτηση υγρών
• την επούλωση της περινεοτομής
• την κολπική ξηρότητα και ο πόνος στη σεξουαλική επαφή
• την ακράτεια ούρων
• την απώλεια βάρους
• τη σύσφιξη της κοιλιάς
Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειωθεί, πως και οι γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε καισαρική τομή αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα και οι χρόνοι και οι τρόποι ανάρρωσης είναι πρακτικά οι ίδιοι. Ίσως λίγο περισσότερη προσοχή στις περιπτώσεις αυτές θα χρειαστεί να δοθεί στην ανάρρωση των μυών του κοιλιακού τοιχώματος, οι οποίοι «ταλαιπωρήθηκαν» κατά την επέμβαση.
Τι είναι τα λόχεια και πότε θα σταματήσουν;
Αμέσως μετά τον τοκετό η μήτρα αρχίσει να συσπάται, να «σφίγγει» δηλαδή. Τις συσπάσεις αυτές της μήτρας, η λεχωίς (έτσι ονομάζεται η γυναίκα αμέσως μετά τον τοκετό και κατά τη λοχεία), τις αντιλαμβάνεται σαν ήπιους «πόνους περιόδου». Αυτές οι συσπάσεις είναι πιο έντονες αμέσως μετά τον τοκετό και τις πρώτες ημέρες της λοχείας και το όποιο άλγος προκαλούν αντιμετωπίζεται, όπως και οι πόνοι περιόδου, απλά με τη χορήγηση κάποιου παυσιπόνου. Με τις συσπάσεις αυτές, η μήτρα συρρικνώνεται περίπου στο μέγεθος, που είχε πριν τον τοκετό.
Στην αρχή, από το εσωτερικό της μήτρας προς τον κόλπο ρέει αίμα με έντονο κόκκινο χρώμα, αυτό που ονομάζουμε «ζωντανό αίμα». Η ροή των κολπικών υγρών συνεχίζεται καθ’ όλη τη λοχεία. Διαρκεί συνήθως για περίπου 5 εβδομάδες μετά τον τοκετό, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις, που η ροή αυτή διαρκεί ακόμα και περισσότερο από 6 εβδομάδες. Τα υγρά αυτά ονομάζονται «λόχεια» και το χρώμα τους προοδευτικά παίρνει μία απόχρωση κόκκινο – καφέ, γίνονται πιό υδαρή και μετά κιτρινωπά.
Πότε θα επανέλθει η περίοδος;
Η γυναίκα, που δεν θηλάζει, είναι σε θέση να συλλάβει ακόμα και 27 ημέρες μετά τον τοκετό, ενώ η πρώτη της περίοδος εμφανίζεται συνήθως 7 με 9 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Αντίθετα, ο θηλασμός αναστέλλει την ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει κατά το πρώτο εξάμηνο και μπορεί να θεωρηθεί μία φυσική αντισυλληπτική μέθοδος, ενώ μπορεί να καθυστερήσει και την εμφάνιση εμμήνου ρήσεως μέχρι και 6 μήνες. Όμως η αξιοπιστία του θηλασμού ως αντισυλληπτικό μέσο δεν πρέπει να θεωρείται απόλυτη.
Πότε θα «ανακουφιστώ» από την κατακράτηση υγρών;
Έχει υπολογισθεί, πως ο συνολικός όγκος του νερού του σώματος κατά την εγκυμοσύνη αυξάνεται κατά 6 έως 8 λίτρα, ενώ 8 στις 10 έγκυοι αναφέρουν οίδημα (δηλαδή «πρήξιμο») σε κάποιο στάδιο της κύησης (Davison, 1997). Ήδη από τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό θα παρατηρήσετε, πως η διούρησή σας αυξάνεται σημαντικά. Έτσι εντός ολίγων ημερών από τον τοκετό το οίδημα (ειδικά αυτό των κάτω άκρων) περιορίζεται σημαντικά.
Πότε θα «επουλωθεί» η περινεοτομή;
Σε μερικές περιπτώσεις ο ιατρός επιλέγει, προκειμένου να διευκολυνθεί η μαίευση (η «έξοδος» δηλαδή) του νεογνού στο δεύτερο στάδιο του τοκετού, να κάνει μία μικρή τομή στον ιστό της περιοχής, που εκτείνεται μεταξύ του αιδοίου και του πρωκτού, η οποία ονομάζεται περίνεο. Πρόκειται για την επισιοτομή (ή περινεοτομή), η οποία απεικονίζεται παρακάτω.
Η τομή αυτή εκτείνεται έως και λίγα εκατοστά εντός του κόλπου, ενώ αποκαθίσταται δια της συρραφής των ιστών άμεσα μετά το πέρας του τοκετού. Κατά κανόνα το ράμμα, που χρησιμοποιείται είναι απορροφήσιμο («διαλύεται» αυτόματα), οπότε δεν χρειάζεται να αφαιρεθεί από τον ιατρό.
Η όποια ουλή σχηματίζεται στη θέση της επισιοτομής είναι ελάχιστα ή καθόλου ορατή και δεν επηρεάζει ουσιωδώς τη λειτουργία του κόλπου.
Ενίοτε, ακόμα και αν δεν γίνει επισιοτομή, κατά τη διάρκεια του τοκετού στον κόλπο συχνά προκαλούνται μικρότεροι ή μεγαλύτεροι τραυματισμοί. Οι οποίοι επίσης αποκαθίστανται άμεσα από τον ιατρό.
Η όποια δυσφορία από την περινεοτομή ή από άλλους τραυματισμούς του περινέου περιορίζεται σημαντικά ήδη από τις πρώτες ημέρες και πρακτικά «εξαφανίζεται» σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα.
Έχει περάσει αρκετός καιρός από τον τοκετό, όμως ακόμα αισθάνομαι τον κόλπο μου ξηρό και πονάω στη σεξουαλική επαφή. Πότε θα σταματήσει αυτό;
Το τοίχωμα του κόλπου έχει ένα επιφανειακό στρώμα, που ονομάζεται βλεννογόνος και θα μπορούσε να πει κανείς, πως αυτό είναι το «δέρμα» του κόλπου.
Όπως φαίνεται στην ακόλουθη εικόνα, κάτω από το βλεννογόνο εντοπίζεται ένα στρώμα συνδετικού ιστού, το οποίο σε συνδυασμό με το υποκείμενο μυϊκό στρώμα, αποτελούν το «στηρικτικό» σύστημα του κόλπου. Χάρη στο σύστημα αυτό ο κόλπος διατηρεί το σχήμα και την ελαστικότητά του, ενώ παράλληλα δια των αγγείων, που ανευρίσκονται στο στρώμα αυτό αιματώνεται ο βλεννογόνος.
Κατά την εγκυμοσύνη μεταβάλλεται η σύνθεση του κολλαγόνου στο τοίχωμα του κόλπου. Το κολλαγόνο είναι δομικό συστατικό του «στηρικτικού» συστήματος του κόλπου. Πρόκειται για μία πρωτεΐνη, που παράγεται από κύτταρα, τα οποία βρίσκονται στο στρώμα του συνδετικού ιστού, αλλά και στο στρώμα του μυϊκού ιστού.
Διαταραχές στην διαδικασία σύνθεσης του κολλαγόνου κατά την εγκυμοσύνη είχαν καταγραφεί ήδη σε μελέτη του 1986 (Manabe & Yoshida, 1986) τα συμπεράσματα της οποίας έχουν επιβεβαιωθεί και από παρατηρήσεις σε αρουραίους, όπως αυτές καταγράφηκαν σε μελέτη του 2016 (Dhital και συνεργάτες, 2016).
Οι μεταβολές στη σύνθεση του κολλαγόνου κατά την κύηση, αλλά και τη λοχεία συνδέεται με την εκδήλωση κολπικής ξηρότητας. Οι μεταβολές αυτές σχετίζονται με τις μεταβολές στα επίπεδα των οιστρογόνων, που καταγράφονται στο αίμα της λεχωίδος. Οιστρογόνα ονομάζονται ορμόνες, που εκκρίνονται από τις ωοθήκες και με τη δράση τους συμμετέχουν στη ρύθμιση του κύκλου.
Τα επίπεδα των ορμονών αυτών φθάνουν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά μετά τον τοκετό καταγράφεται δραματική πτώση τους. Συγκεκριμένα, φθάνουν στις προ τις εγκυμοσύνης τιμές τους εντός 24 ωρών από τον τοκετό. Ενώ περαιτέρω πτώση τους καταγράφεται και ένεκα του θηλασμού και τα επίπεδά τους παραμένουν χαμηλά, για όσο διάστημα η μητέρα επιλέγει θα θηλάσει.
Οι μεταβολές αυτές στα επίπεδα των οιστρογόνων, επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγή κολλαγόνου στους ιστούς του κόλπου και τοιουτοτρόπως εκδηλώνεται κολπική ξηρότητα, η οποία μάλιστα καθιστά συχνά τη σεξουαλική επαφή επώδυνη.
Οι μεταβολές στη διαδικασία της σύνθεσης του κολλαγόνου εξαρτώνται αποκλειστικά από τις συνθήκες, που διαμορφώνονται κατά την εγκυμοσύνη και είναι ανεξάρτητες από τον τρόπο τοκετού. Έτσι αυτές καταγράφονται τόσο μετά από φυσιολογικό τοκετό, όσο και μετά από καισαρική τομή.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της κολπικής ξηρότητας και του πόνου στη σεξουαλική επαφή, που εκδηλώνεται μετά τον τοκετό, είναι η κολπική θεραπεία με τους υπερήχους HIFU, η οποία περιγράφεται στο παρακάτω video.
Έχει περάσει αρκετός καιρός από το φυσιολογικό τοκετό, όμως έχω ακόμα ακράτεια ούρων. Πότε θα σταματήσει αυτό;
Μετά τον φυσιολογικό τοκετό η ακράτεια ούρων είναι ιδιαίτερα συχνή με πολλές γυναίκες να αναφέρουν απώλεια ούρων, όταν βήχουν, φτερνίζονται ή γελάνε. Φαίνεται δε πως οι πιθανότητες εκδήλωσής της δεν εξαρτώνται τόσο από αυτόν καθαυτόν τον τοκετό, όσο από την εγκυμοσύνη. Μάλιστα οι συγκεκριμένες πιθανότητες αυξάνονται, όσο αυξάνεται ο αριθμός κυήσεων (Lugo και συνεργάτες, 2025).
Η ακράτεια ούρων σχετίζεται και με τη δοκιμασία, στην οποία υπόκεινται οι ιστοί του κόλπου κατά τον τοκετό. Στα πλαίσια άλλωστε μίας μελέτης του 2009 επιστήμονες διεπίστωσαν χάρη σε προσομοιώσεις σε υπολογιστή, πως μύες του κολπικού τοιχώματος εξαιτίας της τάσης («τέντωμα»), στην οποία υπόκεινται κατά τον τοκετό φθάνουν να επιμηκυνθούν κατά 3,26 φορές (Ashton-Miller & Delancey, 2009)!
Παλαιότερα, η ακράτεια ούρων αντιμετωπιζόταν με τις ασκήσεις Kegel, αλλά ο βαθμός ικανοποίησης των γυναικών ήταν μάλλον χαμηλός. Όμως, η σύγχρονη τεχνολογία έχει δώσει την αποτελεσματική λύση και στο πρόβλημα αυτό μέσω του συνδυασμού των υπερήχων HIFU και της ηλεκτρομαγνητικής τεχνολογίας HIFEM. Δείτε πώς μπορείτε και εσείς να ωφεληθείτε από τη σύγχρονη τεχνολογία στο παρακάτω video!
Έχει περάσει αρκετός καιρός από τον τοκετό, αλλά δεν έχω χάσει τα κιλά, που πήρα. Τι μπορώ να κάνω;
Δεν υπάρχει μέθοδος απώλειας βάρους, η οποία δεν περιλαμβάνει κάποιου είδους «παρέμβαση» στον τρόπο διατροφής του ενδιαφερομένου (Freire, 2020; Kim, 2021). Είναι σημαντικό επομένως να μεταβληθεί η «διατροφική συμπεριφορά» του ατόμου, που ζητά να χάσει βάρος.
Από την ανάγνωση της διεθνούς ιατρικής βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η υποβολή σε Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία (ονομάζεται και «Κλινική Ύπνωση») των παχύσαρκων ατόμων οδηγεί σε βελτίωση των διατροφικών συνηθειών (Roslim και συνεργάτες, 2020; Delestre και συνεργάτες, 2022) και απώλεια βάρους (Erşan & Erşan, 2020; Roslim και συνεργάτες, 2022). Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης συχνά το άτομο κατευθύνεται από τον υπνοθεραπευτή στην «διανοητική δοκιμή/ πρόβα» (cognitive rehearsal), στα πλαίσια της οποίας οδηγείται να «φαντασθεί» τον εαυτό του να καταναλώνει τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας (Comșa και συνεργάτες, 2022). Επίσης, όπως η διαφήμιση χρησιμοποιεί τη «νοερή εικόνα», προκειμένου να «οδηγήσει» το άτομο στην αλόγιστη κατανάλωση τροφής, η ίδια τεχνική χρησιμοποιείται και στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης, μόνο που στην περίπτωση αυτή η «κατευθυνόμενη» από το θεραπευτή «νοερή εικόνα» οδηγεί το άτομο στην κατάκτηση του έλλογου ελέγχου της όρεξής του και της διατροφής του (Giacobbi και συνεργάτες, 2018).
Πολλοί είναι οι θεραπευόμενοι, οι οποίοι θέλουν να χάσουν βάρος και φοβούνται – όχι τελείως άδικα – ότι η στέρηση της τροφής στα πλαίσια της δίαιτας, που θα χρειαστεί να ακολουθήσουν, θα προκαλέσει ακόμα πιο έντονη επιθυμία για φαγητό, η οποία ενδεχομένως να καταστεί και «ακατανίκητη». Στα πλαίσια της κλινικής ύπνωσης όμως γίνεται κατανοητό, πως ναι μεν η μειωμένη πρόσληψη τροφής στα πλαίσια της διαδικασίας απώλειας βάρους σχετίζεται με αύξηση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής (αύξηση της «λιγούρας» δηλαδή), αλλά σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα ο περιορισμός στην πρόσληψη τροφής στην πραγματικότητα οδηγεί σε μείωση της έντασης της επιθυμίας για κατανάλωση τροφής μειώνοντας τις «λιγούρες» (Meule, 2020).
Ενδιαφέρον δε παρουσιάζει και μελέτη, οι συντάκτες της οποίας διετύπωσαν την υπόθεση, πως δια της κλινικής ύπνωσης επιτυγχάνεται έλεγχος της όρεξης δια της μεταβολής των ορμονών και των πρωτεϊνών, που ρυθμίζουν την όρεξη (Cioffi και συνεργάτες, 2020).
Δείτε στο παρακάτω video τι είναι η κλινική ύπνωση!
Έχω χάσει τα κιλά της εγκυμοσύνης, αλλά ακόμα η κοιλιά μου είναι χαλαρή. Τι να κάνω;
Όταν ένα άτομο είναι αρκούντως γυμνασμένο διακρίνουμε τους καλοσχηματισμένους «κοιλιακούς» του. Ο μυς, που διαγράφεται κάτω από το δέρμα είναι ο λεγόμενος ορθός κοιλιακός μυς.
Πρόκειται για έναν μυ, ο οποίος στην πραγματικότητα δημιουργείται από δύο ξεχωριστούς ορθούς κοιλιακούς μύες (βλ. εικόνα). Οι μύες αυτοί εκτείνονται από το άνω άκρο των οστών της λεκάνης, μέχρι το κάτω άκρο του στέρνου και των κατώτερων πλευρών. Το ζεύγος των ορθών κοιλιακών μυών χωρίζεται από τη Λευκή Γραμμή, η οποία αποτελείται από συνδετικό ιστό.
Όσο μεγαλώνει η μήτρα, αυξάνεται και η πίεση, που ασκείται στους κοιλιακούς. Για το λόγο αυτό, όπως φαίνεται και από την παραπάνω εικόνα, οι δύο ορθοί κοιλιακοί μύες τείνουν να απομακρυνθούν μεταξύ τους. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται διάσταση των ορθών κοιλιακών μυών.
Όσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο της διάστασης των ορθών κοιλιακών μυών, τόσο μεγαλύτερη φαίνεται η κοιλιά της εγκύου και τόσο περισσότερο καθυστερεί αυτή να «πέσει».
Φυσικά, η γυμναστική είναι σημαντικό εργαλείο στον «αγώνα» της γυναίκας να «μαζευτεί» η κοιλιά της. Εντούτοις, αν και τα οφέλη της γυμναστικής είναι αδιαμφισβήτητα, αδιαμφισβήτητο είναι και το γεγονός, πως ο χρόνος στη σύγχρονη ζωή είναι περιορισμένος, ειδικά αν απαιτείται να «τρέχετε» συνέχεια να καλύψετε τις ανάγκες ενός μωρού.
Πάντως, η ηλεκτρομαγνητική τεχνολογία HIFEM είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος σύσφιξης της κοιλίας, που δίνει άμεσα αποτελέσματα, τα οποία και διαρκούν (αν φυσικά δεν πάρετε στο μεταξύ βάρος). Η θεραπεία αυτή μπορεί να εφαρμοστεί εντός σύντομου χρονικού διαστήματος μετά από φυσιολογικό τοκετό, αλλά, αν υποβληθήκατε σε καισαρική τομή, θα χρειαστεί να περιμένετε τουλάχιστον 6 εβδομάδες.
Δείτε στο παρακάτω video, πώς η τεχνολογία HIFEM, θα βοηθήσει και εσάς να αποκτήσετε σφικτή κοιλιά!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ashton-Miller JA, Delancey JO. On the biomechanics of vaginal birth and common sequelae. Annu Rev Biomed Eng. 2009;11:163-76. doi: 10.1146/annurev-bioeng-061008-124823. PMID: 19591614; PMCID: PMC2897058.
Cioffi I, Gambino R, Rosato R, Properzi B, Regaldo G, Ponzo V, Pellegrini M, Contaldo F, Pasanisi F, Ghigo E, Bo S. Acute assessment of subjective appetite and implicated hormones after a hypnosis-induced hallucinated meal: a randomized cross-over pilot trial. Rev Endocr Metab Disord. 2020 Sep;21(3):411-420. doi: 10.1007/s11154-020-09559-4. PMID: 32418064.
Comșa LT, David OA, David DO. Eating Behavior-Choice or Reconstruction of Past Experience? A Randomized Clinical Trial of Changing Eating Intentions of Healthy Adults Through Hypnotic Suggestions. Behav Ther. 2022 Mar;53(2):323-333. doi: 10.1016/j.beth.2021.09.005. Epub 2021 Oct 9. PMID: 35227407.
Davison JM. Edema in pregnancy. Kidney Int Suppl. 1997 Jun;59:S90-6. PMID: 9185112.
Delestre F, Lehéricey G, Estellat C, Diallo MH, Hansel B, Giral P. Hypnosis reduces food impulsivity in patients with obesity and high levels of disinhibition: HYPNODIET randomized controlled clinical trial. Am J Clin Nutr. 2022 Jun 7;115(6):1637-1645. doi: 10.1093/ajcn/nqac046. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2022 Oct 6;116(4):1187. doi: 10.1093/ajcn/nqac226. PMID: 35170724.
Dhital B, Gul-E-Noor F, Downing KT, Hirsch S, Boutis GS. Pregnancy-Induced Dynamical and Structural Changes of Reproductive Tract Collagen. Biophys J. 2016 Jul 12;111(1):57-68. doi: 10.1016/j.bpj.2016.05.049. PMID: 27410734; PMCID: PMC4944529.
Erşan S, Erşan EE. Effects of Hypnotherapy on Weight Loss and thus on Serum Leptin, Adiponectin, and Irisin Levels in Obese Patients. J Altern Complement Med. 2020 Nov;26(11):1047-1054. doi: 10.1089/acm.2020.0104. Epub 2020 Jul 21. PMID: 32716207.
Freire R. Scientific evidence of diets for weight loss: Different macronutrient composition, intermittent fasting, and popular diets. Nutrition. 2020 Jan;69:110549. doi: 10.1016/j.nut.2019.07.001. Epub 2019 Jul 4. PMID: 31525701.
Giacobbi P Jr, Long D, Nolan R, Shawley S, Johnson K, Misra R. Guided imagery targeting exercise, food cravings, and stress: a multi-modal randomized feasibility trial. J Behav Med. 2018 Feb;41(1):87-98. doi: 10.1007/s10865-017-9876-5. Epub 2017 Aug 1. PMID: 28766183; PMCID: PMC7147977.
Kim JY. Optimal Diet Strategies for Weight Loss and Weight Loss Maintenance. J Obes Metab Syndr. 2021 Mar 30;30(1):20-31. doi: 10.7570/jomes20065. PMID: 33107442; PMCID: PMC8017325.
Lugo T, Leslie SW, Mikes BA, et al. Stress Urinary Incontinence. [Updated 2024 Aug 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539769/
Manabe Y, Yoshida Y. Collagenolysis in human vaginal tissue during pregnancy and delivery: a light and electron microscopic study. Am J Obstet Gynecol. 1986 Nov;155(5):1060-6. doi: 10.1016/0002-9378(86)90350-9. PMID: 3777048.
Meule A. The Psychology of Food Cravings: the Role of Food Deprivation. Curr Nutr Rep. 2020 Sep;9(3):251-257. doi: 10.1007/s13668-020-00326-0. PMID: 32578025; PMCID: PMC7399671.
Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Hassan H, Lua PL. Hypnotherapy for overweight and obese patients: A narrative review. J Integr Med. 2021 Jan;19(1):1-5. doi: 10.1016/j.joim.2020.10.006. Epub 2020 Oct 22. PMID: 33162374.
Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Shahril MR, Lua PL. Does hypnosis result in greater weight loss compared to conventional approach? Am J Clin Hypn. 2022 Oct;65(2):99-109. doi: 10.1080/00029157.2021.2010642. Epub 2022 Feb 2. PMID: 35108492.
